Dövlət müstəqilliyini dünyaya tanıtmaq onu qazanmaq qədər çətin idi
18 oktyabr Azərbaycanın dövlət
müstəqilliyi haqqında Konstitusiya Aktının qəbul olunduğu gündür. Azərbaycan
Respublikası Ali Sovetinin xalqın tələbi ilə çağırılmış növbədənkənar
sessiyasında 1991-ci il avqustun 30-da Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyini
bərpa etmək haqqında bəyannamə qəbul edildi. Həmin ilin 18 oktyabr tarixli
sessiyasında isə "Azərbaycan Respublikasının Dövlət müstəqilliyi
haqqında" Kostitusiya Aktı yekdilliklə qəbul edildi. 6 fəsil, 32 maddədən
ibarət olan Konstitusiya Aktında göstərilir ki, müstəqil Azərbaycan dövləti
1918-1920-ci illərdə mövcud olmuş Xalq Cümhuriyyətinin hüquqi varisidir. Lakin bununla iş bitmirdi. Qarşıda
ən vacib məsələ - Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin beynəlxalq aləm
tərəfindən tanıdılması başlıca vəzifə kimi dururdu. Dövlət müstəqilliyini
dünyaya tanıtmaq onu qazanmaq qədər çətin idi. Azərbaycan Respublikasının Ali
Soveti 29 oktyabr 1991-ci il tarixində Müstəqil Azərbaycan Respublikasının
tanınması haqqında dünya dövlətlər birliyinin üzvü olan dövlətlərin
parlamentlərinə və hökumətlərinə müraciət etdi. Müraciətdə deyilirdi: ”Yenidən
dünya birliyinin bərabər hüquqlu üzvü olmaq istəyən Azərbaycan dövləti
hamılıqla qəbul olunmuş beynəlxalq hüquq prinsiplərinə tərəfdar olduğunu qeyd
edərək, bütün dövlətləri, onların parlamentlərini və hökumətlərini Azərbaycan
Respublikasının dövlət müstəqilliyinin bərpası haqqında Bəyannaməni nəzərə
almağa və Azərbaycan Respublikasını müstəqil suveren dövlət kimi tanımağa
çağırır”. Bir əsrdə iki dəfə müstəqillik əldə
edən Azərbaycan bu uğurunu qısa müddətdə dünya dövlətlərinə tanıtdıra bildi.
Azərbaycanın dövlət müstəqilliyini birinci olaraq qardaş Türkiyə Cümhuriyyəti
tanıdı. 1918-ci ildə olduğu kimi, keçən əsrin sonunda müstəqilliyini bərpa edən
Azərbaycanı ilk tanıyan dövlət yenə Türkiyə olub. Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Bakı
şəhərinin işğaldan azad edilməsinin 100 illiyinə həsr olunmuş paraddakı
çıxışında dadeyib. "Azərbaycanın 1991-ci
ildə müstəqilliyini yenidən bərpa etməsindən sonra onu ilk tanıyan ölkənin Türkiyə
Respublikası olması heç də təsadüfi deyil. Bu, qan qardaşlığımızın təbii
nəticəsidir. Türkiyə olaraq müstəqilliyinin ilk dövrlərindən başlayaraq
Azərbaycana əlimizdən gələn hər cür dəstəyi göstərdik və göstərməyə davam
edəcəyik”, - deyə Türkiyə Prezidenti vurğulayıb. Dekabrın 3-də Ali Sovet Azərbaycan
Respublikasının dövlət müstəqilliyinin tanınması xahişi ilə BMT-yə və dünya
dövlətlərinə müraciət etdi. Dekabrın 8-də Belovejskdə SSRİ-nin fəaliyyətinə
xitam veriləndən sonra beynəlxalq təşkilatlar və dünya dövlətləri digər
müttəfiq respublikalar kimi Azərbaycanın da müstəqilliyini tanımağa başladılar.
Dekabrın 11-də müstəqilliyimizi tanıyan 2-ci ölkə isə Rumıniya oldu. Dekabrın
13-də Pakistan analoji bəyanat verdi. Dekabrın 23-də İsveçrə, 2 gün sonra isə
İran Azərbaycanın müstəqilliyini tanıdıqlarını bildirdilər. Bu proses 1992-ci
ildə də sürətlə davam etdi və yanvar ayının 23-də ABŞ, aprelin 10-da siə Rusiya
və başqa dövlətlər müstəqilliyimizi tanıdılar. 2 mart 1992-ci ildə Azərbaycan
müstəqil dövlət kimi BMT-yə üzv qəbul edildi. Beləliklə, Azərbaycan Respublikası 1992-ci ilin sonuna kimi
müstəqil dövlət kimi dünya miqyasında öz yerini möhkəmlətməyə başladı.
Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin 1992-ci ilin yanvarında yaydığı məlumata
görə dünyanın 50 dövləti Azərbaycan Respublikasını rəsmən tanımışdı. Zaman keçdikcə Azərbaycanın müstəqilliyini tanıyan
ölkələrin coğrafiyası get-gedə dəyişdi, müstəqil dövlət kimi əlaqələri
genişləndi. XX əsrin sonunda müstəqilliyini bərpa edən Azərbaycan
qısa müddətdə İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının və digər qurumların üzvü oldu,
başqa beynəlxalq təşkilatlarla münasibətlər quraraq əməkdaşlıq etməyə başladı. Azərbaycan Respublikasının
Prezidenti dövlət müstəqilliyimizi yüksək qiymətləndirərək demişdir: "Bu gün
qeyd etmək istəyirik ki, bizim ən böyük nailiyyətimiz - bizim
müstəqilliyimizdir, azadlığımızıdır. Bu, Azərbaycan xalqı üçün ən böyük
sərvətdir. Çunki əsrlər boyu Azərbaycan xalqı müstəqilliyindən məhrum olmuşdur.
Ona görə bu gün mən qeyd etmək istəyirəm ki, müstəqilliyimiz ən böyük
nailiyyətimizdir”. Elçin İSMAYIL, "Göyəzən” qəzetinin baş redaktoru, "Tərəqqi” medalı və "Qızıl qələm”
mükafatı laureatı, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin
üzvü
Facebook-da paylaş