Hərbi xidmət sahəsində qanunvericiliyin pozulmasına görə məsuliyyət növləri
Həqiqi
beynəlmiləlçilik və sülhsevər siyasəti ilə dünya ölkələrinə nümunə olan
Azərbaycan Respublikasında müstəqilliyimizin qorunması və mənfur qonşumuz ermənilərin
elan olunmamış müharibə nəticəsində işğal etdikləri torpaqlarımızın geri
qaytarılıb ərazi bütövlüyümüzün bərpasının əsas təminatlarından biri kimi sivil
və güclü Milli Ordunun yaradılması dövlət quruculuğunun prioritet
istiqamətlərindən biri kimi müəyyən edilərək bu sahədə mühüm nailiyyətlər əldə
edilmişdir. Müasir Azərbaycan dövlətinin,
həmçinin Milli Ordumuzun formalaşması və inkişafı xalqımızın ümummilli lideri
Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Ölkəmizə rəhbərlik etdiyi bütün dövrlərdə ulu
öndər Azərbaycan ordusunun hərtərəfli inkişafına, qüdrətlənməsinə öz töhfəsini
vermiş, təkcə bu gün üçün deyil, qarşıdakı onilliklər, yüzilliklər üçün
dövlətimizin inkişaf strategiyasını müəyyən etmişdir. Qısa müddət ərzində
müstəqilliyimizin təminatçısına çevrilən, vahid komandanlığa tabe olan güclü və
qüdrətli ordu yaradılmışdır. Ümummilli liderimizin layiqli davamçısı möhtərəm Prezidentimiz İlham
Əliyevin rəhbərliyi altında başqa sahələrdə olduğu kimi, ordu quruculuğu
istiqamətində də hazırda da davam edən uğurlu islahatlar həyata keçirilir. Qeyd
olunan islahatlar ordu quruculuğunun nəinki təminat və təşkilatı baxımdan
möhkəmlənməsinə, həmçinin ordunun müasir qanunvericilik əsasında fəaliyyət
göstərməsini də əhatə etmişdir. Hazırda qüvvədə olan
qanunvericilik müasir standartlar səviyyəsində olmaqla, Milli Ordumzun bütün
fəaliyyət sahələrini, həmçinin hərbi xidmətə çağırış və hərbi xidmət üzrə
münasibətləri ətraflı tənzimləyir və qanunvericiliyin pozulmasına görə ən ciddi
məsuliyyət tədbirləri nəzərdə tutur. Qeyd etmək
lazımdır ki. hər bir hüquq normasının tətbiqi mexanizminin və məsuliyyət
tədbirlərinin müəyyənləşdirilməsi mühüm əhəmiyyət daşıyan məqamlardan biridir.
Belə ki, qanunverciliyin tələbinin yerinə yetirilməməsinə görə məsuliyyət
tədbiri nəzərdə tutulmamışdırsa, həmin norma yalnız kağız üzərində qalmaqla,
heç bir əhəmiyyət daşımayacaqdır. Bu baxımdan hərbi vəzifə və hərbi xidmət
haqqında qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş məsuliyyət tədbirləri xüsusi
əhəmiyyətlidir. Qanunvercilik müvafiq münasibətləri hər tərəfli tənzimləməklə,
hərbi vəzifə və hərbi xidmət haqqında qanunvericiliyin pozulmasına görə çox
ciddi məsuliyyət tədbirləri nəzərdə tutulur. Belə ki,
"Hərbi vəzifə və hərbi xidmət haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 53-cü
maddəsində göstərilmişdir ki, bu Qanunu pozan hüquqi və fiziki şəxslər
Azərbaycan Respublikasının müvafiq qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş qaydada
məsuliyyət daşıyırlar. Məsuliyyət
tədbirləri əsasən Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar və Cinayət
Məcəllələrində öz təsbitini tapmışdır. Bu baxımdan
Azərbaycan Respublikası İnzibati Xətalar Məcəlləsinin "Hərbi uçot, hərbi
qeydiyyat və səfərbərlik qaydaları əleyhinə olan inzibati xətalar” başlıqlı
40-cı fəsli mühüm əhəmiyyət daşıyır. Həmin
Məcəllənin 603-cü maddəsindən görünür ki, ilkin hərbi qeydiyyata alınmalı olan
vətəndaşların siyahılarının çağırışçıların və hərbi vəzifəlilərin hərbi uçotunu
aparan orqan və təşkilatlar tərəfindən müvafiq icra hakimiyyəti orqanına
müəyyən edilmiş müddətdə təqdim edilməməsinə görə vəzifəli şəxslər iki yüz manatdan
üç yüz manatadək məbləğdə, hüquqi şəxslər dörd yüz manatdan altı yüz manatadək,
çağırışçıların və hərbi vəzifəlilərin sağlamlıq imkanlarının məhdudluğunun və
ya əlilliyinin müəyyən edilməsi, onların soyadının, adının, atasının adının
dəyişdirilməsi, vətəndaşlıq vəziyyəti aktlarının qeydiyyatında doğum tarixi və
yeri haqqında dəyişikliklər edilməsi, ölümünün qeydiyyatı, habelə onlar
barəsində cinayət işinin başlanılması və ya məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş
hökmü barədə məlumatın müvafiq icra hakimiyyəti orqanına təqdim etməli olan
aidiyyəti orqanlar tərəfindən müəyyən edilmiş müddətdə təqdim edilməməsinə görə
vəzifəli şəxslər yüz əlli manatdan iki yüz əlli manatadək məbləğdə, hüquqi
şəxslər üç yüz əlli manatdan beş yüz əlli manatadək, bu Məcəllənin 603.1-ci və
603.2-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, çağırışçıların
və hərbi vəzifəlilərin hərbi qeydiyyata alınması, hərbi qeydiyyatdan
çıxarılmasının rəsmiləşdirilməsi və ya hərbi qeydiyyat məlumatının
dəqiqləşdirilməsi üçün tələb olunan məlumatların çağırışçıların və hərbi
vəzifəlilərin hərbi uçotunu aparan orqan və təşkilatlar tərəfindən müvafiq icra
hakimiyyəti orqanına müəyyən edilmiş müddətdə təqdim edilməməsinə görə vəzifəli
şəxslər yüz manatdan iki yüz manatadək məbləğdə, hüquqi şəxslər üç yüz manatdan
beş yüz manatadək məbləğdə cərimə edilir. Bundan
başqa, həmin Məcəllənin 604-cü maddəsinə əsasən, ilkin hərbi qeydiyyata
alınmalı olan vətəndaşların qeydiyyata alınmaq üçün fərdi çağırış vərəqəsində
göstərilmiş müddətdə üzrlü səbəblər olmadan müvafiq icra hakimiyyəti orqanına
gəlməməsinə görə otuz manat məbləğində cərimə edilir. Əlavə
olaraq, həmin Məcəllənin 605-ci maddəsində müəyyənləşdirilmişdir ki, çağırışçıların
və hərbi vəzifəlilərin hərbi uçotunu aparan orqan və təşkilatlar tərəfindən
çağırışçılara və hərbi vəzifəlilərə onların müvafiq icra hakimiyyəti orqanına
çağırılması barədə məlumatın verilməməsi, yaxud onların çağırış məntəqələrinə
və ya toplanış yerinə vaxtında gəlməsinə maneçilik törədilməsinə görə vəzifəli
şəxslər səksən manatdan yüz əlli manatadək məbləğdə, hüquqi şəxslər iki yüz
manatdan dörd yüz manatadək məbləğdə cərimə edilir. İnzibati
Xətalar Məcəlləsinin qeyd olunan müddəalarındakı müvafiq icra hakimiyyəti
orqanı Azərbaycan Respublikası Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət
Xidmətinin yerli idarə, şöbə və bölmələrini ehtiva edir. Həmçinin,
həmin Məcəllənin 606.2-ci maddəsində vətəndaşların "Hərbi vəzifə və hərbi
xidmət haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununun 7-ci maddəsində
müəyyənləşdirilmiş vəzifələri yerinə yetirməməsinə görə məsuliyyət nəzərdə
tutulmuşdur. Belə
ki, vətəndaşlar ehtiyata keçirildikdən sonra 7 gün müddətində yaşayış yeri üzrə
hərbi qeydiyyata alınmaq üçün müvafiq icra hakimiyyəti orqanına gəlməməsinə,
hərbi vəzifəlilər və çağırışçılar yaşayış yerini 3 aydan çox müddətə
dəyişdirdikdə, yaşayış yeri üzrə hərbi qeydiyyatdan çıxmamasına və olduğu yer
üzrə hərbi qeydiyyata durmamasına, hərbi vəzifəlilər və çağırışçılar yaşayış
yerini dəyişərkən, 10 gün müddətində hərbi qeydiyyatda olduqları müvafiq icra
hakimiyyəti orqanına məlumat verməməsinə görə otuz manat məbləğində cərimə
edilir. Hərbi
vəzifə və hərbi xidmət üzrə qanunvericiliyin pozulmasına görə daha ağır
məsuliyyət tədbirləri Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsində nəzərdə
tutulmuşdur. Belə
ki, həmin Məcəllənin 321.1-ci maddəsinə əsasən, qanuni əsas olmadan hərbi
xidmətdən yayınmaq üçün növbəti hərbi çağırışdan və ya səfərbərlik üzrə
çağırışdan boyun qaçırma iki ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır. Həmin
Məcəllənin 321.2-ci maddəsinə əsasən, yuxarıda göstərilən əməl müharibə vaxtı
törədildikdə üç ildən altı ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır. Göründüyü
kimi qanunvericilik bütün fiziki və hüquqi şəxslər tərəfindən hərbi vəzifə və
hərbi xidmət haqqında qanunvericiliyə əməl edilməsini tələb edir və yol
verilmiş qanun pozuntularına görə çox ciddi məsuliyyət tədbirləri nəzərdə
tutur. Kənan NƏZƏROV, Qazax rayon prokurorluğunun böyük müstəntiqi, 3-cü dərəcəli hüquqşünas
Facebook-da paylaş