Regional və qlobal əhəmiyyətli enerji layihələrinin məkanı - Azərbaycan
XXI əsrdə məlum səbəblərdən ekoloji durumun
korlanması, dünyanın karbohidrogen ehtiyatlarının tükənməsi və həmçinin
dünyanın günü-gündən
enerjiyə olan tələbatının artması ilə əlaqədar olaraq alternativ enerji
mənbələrindən və xüsusilə külək enerjisindən istifadə edilməsi günümüzün mühüm
məsələlərindəndir. Yeraltı
və yerüstü sərvətlərlə zəngin olan Azərbaycan məhz Ulu Öndər Heydər Əliyev
tərəfindən əsası qoyulan, dövrün yeni siyasi lideri İlham Əliyev tərəfindən
yeni strategiya ilə davam etdirilən uğurlu neft strategiyası ilə özünün zəngin
enerji ehtiyatlarından səmərəli istifadə imkanına sahib olub. Milli maraqlara
söykənən uğurlu energetika siyasəti ilə regional və qlobal əhəmiyyətə malik
layihələrə imza atıb, yeni əməkdaşlıq platformaları yaradıb, enerji resursları,
karbohidrogen ehtiyatlarının əlverişli və təhlükəsiz marşurutlarla daşınması
üçün məkana çevrilib. Müstəqil enerji siyasəti ölkəmizin beynəlxalq
arenadakı mövqeyini daha da möhkəmləndirib. Bu gün praqmatik düşüncəli, yeni
əsrin yeni lideri İlham Əliyevin müəllifliyi ilə həyata keçirilən yeni enerji
siyasəti nəticəsində Azərbaycanın təşəbbüsü və iştirakı ilə müxtəlif enerji
layihələri gerçəkləşdirlilir. Çünki Azərbaycan enerji mənbələri üzrə yüksək potensiala malik ölkədir. Lakin
enerji resursları ilə zəngin olması və dünyada enerji resurslarının ixracatçısı
kimi tanınmasına baxmayaraq Azərbaycan Respublikasında bərpa olunan enerji
mənbələrinin istifadəsi hər zaman diqqət mərkəzində olub. İlham Əliyevin
rəhbərliyi altında həyata keçirilən enerji təhlükəsizliyi siyasətinin təməl
hədəflərindən biri də məhz ölkəmizdə bərpa olunan enerji mənbələrindən
istifadənin gücləndirilməsindən ibarətdir. Bu sahədə ölkə rəhbərliyi tərəfindən
bir sıra qərarlar qəbul edilmiş, bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadənin
gücləndirilməsinə xüsusi diqqət göstərilməsi istiqamətində qanunvericilik aktları yaradılmışdır. Respublika Prezidentinin 2020-ci il 22
sentyabr tarixli, 1159 nömrəli Fərmanı ilə Azərbaycan Respublikasının
Energetika Nazirliyi yanında Bərpa Olunan Enerji Mənbələri Dövlət Agentliyi
yaradılmış və Agentliyin Əsasnaməsi təsdiq edilmişdir. Bundan başqa, bərpa
olunan enerji mənbələri hesabına elektrik enerjisi istehsalı üçün mümkün
potensialın qiymətləndirilməsi və bu potensialdan istifadə məqsədilə atılacaq
addımların və yerinə yetiriləcək tədbirlər üzrə bir sıra işlər həyata
keçirilməkdədir. Bərpa olunan enerji mənbələri potensialına malik
ərazilərin müəyyənləşdirilməsi və prioritetləşdirilməsi istiqamətində ümumi
gücü təqribən 1000 MVt olan 8 ərazi seçilmişdir. Seçilmiş 3 ərazidə pilot
layihələrin həyata keçirilməsi ilə bağlı artıq müvafiq tədbirlər görülür. Əlavə
olaraq külək enerjisi ilə müqayisədə ölkənin bütün ərazisində mövcud olan günəş
enerjisi potensialından, kənd təsərrüfatına yararsız torpaqlardan istifadə
edilməsi, bərpa olunan enerji mənbələri üzrə elektrik enerjisi istehsalı
güclərinin paylaşdırılması üçün növbəti illərdə regionlarda layihələrin həyata
keçirilməsi planlaşdırılır. Seçilmiş və prioritetləşdirilmiş bərpa olunan
enerji mənbələri üzrə yüksək potensiala malik ərazilərdə hərrac vasitəsilə
investisiya qoyuluşu istiqamətində işlər davam etdirilir. Bərpa olunan enerji
mənbələrindən istifadə sahəsində əməkdaşlığın gücləndirilməsi və gələcəkdə
sahəyə investisiya qoyuluşunun təşviqi məqsədilə beynəlxalq şirkətlərlə
əməkdaşlıq əlaqələri genişləndirilməkdədir. Bu istiqamətdə bir çox beynəlxalq
şirkət ilə əməkdaşlıq barədə anlaşma memorandumu və bu tipli sənədlər
imzalanmışdır. Aparılan danışıqlar yüksək rəqabət və şəffaf prinsiplər əsasında
həyata keçirilən seçim prosesində şirkətlərin ölkəmizdə investisiya layihələri
ilə bağlı təklifləri arasından ən əlverişli təkliflər seçilərək hökumətə təqdim
edilmiş və bu işlər mütəmadi olaraq həyata keçirilməkdədir. Bu işlərin növbəti davamı olaraq yanvarın 13-də
Prezident İlham Əliyev "Xızı-Abşeron” Külək Elektrik Stansiyasının təməlqoyma
mərasimində iştirak və çıxış etmişdir. Dövlət başçısı çıxışında "Xızı-Abşeron”
Külək Elektrik Stansiyasının Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsi
prosesində mühüm hadisə olduğunu bildirmişdir. Dövlət başçısı qeyd etmişdir ki,
bu stansiyanın yaradılması bir daha onu göstərir ki, bərpaolunan enerji
növlərinin istehsalına Azərbaycan dövləti çox böyük önəm verir. İnşa olunacaq
stansiya Azərbaycanda bərpaolunan enerji sektorunda ən böyük elektrik
stansiyası olacaqdır. Onun istehsal gücü 240 meqavatdır. İnşa olunacaq stansiyanın investoru tanınmış və bu
sahədə böyük təcrübəsi olan Səudiyyə Ərəbistanı Krallığının "ACWA Power”
şirkətidir. Şirkət enerji sahəsində dünyanın ən böyük şirkətidir. Şirkət
tərəfindən inşa edilmiş stansiyaların enerji istehsalı gücü 42 min meqavatdan
çoxdur. İnşa olunacaq stansiyanın əhəmiyyəti təkcə iqtisadi
mənfəətlə bitmir. Stansiyanın inşası hesabına təbii qaza qənaətin təmin olunması
da reallaşdırılacaqdır. Eyni zamanda ətraf mühitə mənfi təsirin azaldılması
istiqamətində bu stansiyanın çox böyük əhəmiyyəti olacaqdır. Səudiyyə Ərəbistanı ilə dostluq və əməkdaşlıq
münasibətlərindən söz açan Prezident vurğulamışdır ki, ölkələrimiz arasında çox
sıx dostluq və qardaşlıq münasibətləri mövcuddur. Müstəqillik dövründə bu
əlaqələrin inkişaf etdirilməsi istiqamətində fəal işlər aparılmışdır. Bizim
ölkələr bir çox sahələrdə uğurla əməkdaşlıq edir. Bütün Azərbaycan xalqı işğal dövründə Səudiyyə
Ərəbistanının ölkəmizə göstərdiyi siyasi dəstəkdən xəbərdardır. Səudiyyə
Ərəbistanı o nadir ölkələrdəndir ki, erməni işğalına görə Ermənistanla
ümumiyyətlə diplomatik əlaqələr qurmamışdır və bu, Azərbaycan xalqına,
Azərbaycan dövlətinə göstərilmiş böyük mənəvi dəstək və qardaşlığın əlamətidir. İqtisadi sahədə ölkələrimiz arasındakı əməkdaşlığın
çox böyük perspektivləri var. Bizim ölkələr energetika sahəsində OPEC+
formatında fəal əməkdaşlıq edir. OPEC+ formatı yaradılandan bu günə qədər
Səudiyyə Ərəbistanı ilə Azərbaycanın əməkdaşlığında xüsusi rol oynamışdır. Bu
formatda iştirak edən digər ölkələrlə bərabər biz neftin qiymətinin
sabitləşməsinə nail ola bilmişik. Dövlətimizin başçısı son illərdə ölkəmizə qoyulan
xarici investisiyalardan da danışmış və qeyd etmişdir ki, Azərbaycanda xarici
investisiyaların qorunması ən yüksək səviyyədədir. Son illər Azərbaycanda, o
cümlədən energetika sahəsində aparılan islahatlar, gözəl investisiya iqlimi,
ölkəmizin uğurlu inkişafı, ölkəmizdə mövcud olan sabitlik, əmin-amanlıq,
təhlükəsizlik – bütün bu amillər hər bir investor üçün önəmli rol oynayır.
Azərbaycana 10 milyardlarla dollar həcmində xarici sərmayə qoyulub. Sərmayə
qoyuluşu davam edir. Xüsusilə dünyada hökm sürən maliyyə böhranı, eyni zamanda,
pandemiya ilə bağlı iqtisadi fəallığın təbii olaraq azalması - bütün bunlar
mənfi amillərdir. Amma buna baxmayaraq, qardaş ölkənin şirkəti Azərbaycana
böyük həcmdə investisiya qoyuluşuna qərar verib və Xızı rayonunda inşa ediləcək
240 meqavat gücündə külək elektrik stansiyasının təməli qoyulur. Azərbaycan
müstəqillik dövründə uzun illər ərzində öz enerji təhlükəsizliyinin təmin
edilməsi üçün fəal çalışıb. Azərbaycan dünya miqyasında nadir ölkələrdəndir ki,
həm xam neft, həm təbii qaz, neft məhsulları və elektrik enerjisini daxili
tələbatı ödəmək üçün tam istehsal edir və eyni zamanda, bu dörd məhsulu dünya
bazarlarına ixrac edir. Ölkəmizin enerji təhlükəsizliyi tam təmin edilib və
ildən-ilə artan təbii qazın ixracı və elektrik enerjisinin ixracı digər
ölkələrin enerji təhlükəsizliyinə də müsbət təsir göstərir. Ölkənin qeyri-neft sənayesi təxminən 20 faiz artıbdır.
Ölkə əhalisi artır, tələbat artır. Ona görə enerji növlərinin istehsalı ilə ciddi məşğul
olmalıyıq. Bərpaolunan enerji növlərinin istehsalı enerji sahəsində gündəlikdə
duran ən başlıca vəzifələrdən biridir. İşğaldan azad edilmiş ərazilərdə,
Cəbrayıl rayonunda hazırda böyük günəş elektrik stansiyasının tikintisi ilə
bağlı danışıqlar, müzakirələr aparılır. Bu stansiyanın enerji istehsalı
potensialı da 240 meqavata bərabər olacaq. Aparılmış təhlil nəticəsində bəlli
oldu ki, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə bütövlükdə 10 min meqavata yaxın
bərpaolunan külək və günəş elektrik enerjisinin istehsalı mümkündür. Azərbaycan
həm daxili tələbatı tam ödəyir, eyni zamanda, bütün qonşu ölkələrə elektrik
enerjisi ixrac edir. Qonşu ölkələrlə bizi birləşdirən yüksəkgərginlikli enerji
xətləri bu imkanı bizə yaradır, lazım olarsa, yeni xətlər də çəkilər. Region
ölkələrində və eyni zamanda, Avropada elektrik enerjisinə tələbat artır. Bəzi
ölkələr nüvə elektrik stansiyalarının bağlanması ilə əlaqədar qərar qəbul
ediblər. Ceyhunə HÜSEYNOVA, Qazax
Rayon Heydər Əliyev Mərkəzinin direktoru
Facebook-da paylaş