31 Mart Soyqırımı bəşər tarixində törədilən ən qanlı faciələrdən biridir
XIX
əsrin əvvəllərindən başlayaraq Qafqazda kütləvi şəkildə məskunlaşdırılan
ermənilər az müddət sonra bölgəni sözün əsl mənasında "qan çanağı”na
çevirdilər. Ermənilərin "Böyük Ermənistan” yaratmaq kimi qondarma ideyanın
gerçəkləşməsi yolunda atdıqları addımlar azərbaycanlılara qarşı kütləvi qətllərin
və soyqırım aktlarının reallaşması ilə nəticələndi. Bu qanlı tarix qısa
fasilələrlə bütün XX əsr boyu dönə-dönə təkrarlandı. İndi o qanlı faciələrdən
biri olan 31 Mart soyqırımından 102 il ötür. Tarixin səhifələri vərəqləndikcə 31 Mart
soyqırımı ilə bağlı yeni-yeni faktlar, erməni vəhşiliyinin tükürpədən səhnələri
üzə çıxır. Son vaxtlar məlumatların dəqiqləşdirilməsi istiqamətində axtarışlar
genişləndirilir. Təkzibolunmaz arxiv sənədləri, soyqırımları təsdiqləyən çoxsaylı
dəlil-sübutlar aşkarlanır. 1918-ci
il martın 30-u gecə saatlarında Stepan Şaumyanın rəhbərlik etdiyi erməni
bolşevik dəstələri Bakıda kütləvi qırğınlar törədərək 20 minə yaxın günahsız
insanın, o cümlədən çoxlu sayda qoca, qadın və uşaqların öldürülməsinə səbəb
olmuşdur. Martın 30-dan aprelin 2-dək davam edən
kütləvi qırğınlarda Bakıda minlərlə insan qətlə yetirilib, müsəlman ziyarətgahları
yandırılıb, Bakı əhalisinin 400 milyon manatlıq əmlakı müsadirə edilib. Kütləvi
qırğınlar zamanı şəhərin ən möhtəşəm məscidi sayılan Təzəpir məscidi aramsız
top atəşinə tutulub, ermənilər tərəfindən Bakının ən möhtəşəm memarlıq
incilərindən olan "İsmailiyyə” binasını yandırılıb. Eyni
zamanda Şamaxıda 1918-ci ilin mart-aprel aylarında öldürülənlərin sayına
gəlincə, bəzi məlumatlarda bu rəqəmin 7 min, bəzilərində 8-12 min, hətta 40 min
olduğu göstərilir. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökuməti tərəfindən yaradılan
Fövqəladə İstintaq Komissiyasının sənədlərində 1918-ci ilin mart-aprel
aylarında Şamaxı qəzasında azərbaycanlılar yaşayan 58 kəndə ermənilərin hücumu
zamanı 3632 kişinin, 1771 qadının, 956 uşağın vəhşicəsinə öldürüldüyü qeyd olunurdu.
Lakin ekspertlərin digər arxiv sənədləri əsasında apardıqları hesablamalara
görə, Şamaxı qəzasının 53 kəndində 8027 azərbaycanlı qətlə yetirilib. Onlardan
4190 nəfəri kişi, 2560 nəfəri qadın, 1277 nəfəri uşaq olub. Digər bir mənbədə
isə Şamaxının 72 kəndində ermənilərin 7 min nəfəri, o cümlədən 1653 qadın və
965 uşağı öldürdüyü bildirilir. Fövqəladə İstintaq Komissiyası tərəfindən həmin
dövrdə Şamaxı qəzasındakı 120 kəndin 86-sının erməni təcavüzünə məruz qaldığı
təsdiqlənib. Komissiya öz işini dayandırdığından digər 34 kənd haqqında məlumat
toplamaq mümkün olmayıb. 31 mart erməni vəhşiliyinin ən bariz
nümunəsi 2007-ci ilin aprel ayının 1-də Quba şəhərində aşkarlanan kütləvi
məzarlıqdır. Məzarlıqda təxminən, 400-dən artıq insan cəsədi aşkar edilib.
Hesablamalara görə, onlardan 50-dən çoxu uşaqlar, 100-dən çoxu qadınlar,
qalanları isə əsasən, yaşlı kişilərdir. Burada aşkar edilmiş insanların
hamısının soyuq silah və küt alətlərlə insanlığa xas olmayan, xüsusi qəddarlıq
üsulları ilə öldürüldüyü müəyyənləşib. Bədnam erməni millətçilərinin tarixi
saxtalaşdırmağa, dünya ictimaiyyətini çaşdırmağa yönəlmiş saxta kampaniyasına
qarşı mütəşəkkil müqavimət isə yalnız ulu öndər Heydər Əliyevin xalqın istəyi
ilə 1993-cü ildə Azərbaycanda siyasi hakimiyyətə qayıdışından sonra mümkün
olmuşdur. Heydər Əliyev Azərbaycan tarixinin faciəli, ağır, məşəqqətli
səhifələri ilə, xüsusən də gənclərin yaxından tanış olmalarını, milli
həqiqətləri aydın dərk etmələrini, belə demək mümkünsə, qan yaddaşını qoruyub
saxlamalarını zəruri hesab edirdi. Məhz buna görə də Ümummilli Lider təkcə
ümumtəhsil məktəblərində, universitetlərdə deyil, eləcə də ailədə gənclərlə
fəal iş aparılmasını, onlarda erməni vandalizminin gerçək miqyası barədə
dolğun, obyektiv rəyin formalaşmasını vacib sayırdı. Ümummilli lider Heydər Əliyevin
1997-ci il 18 dekabr tarixli "1948-1953-cü illərdə azərbaycanlıların Ermənistan
SSR ərazisindəki tarixi-etnik torpaqlarından kütləvi surətdə deportasiyası
haqqında” fərmanı ilə həmvətənlərimizin Qərbi Azərbaycandakı dədə-baba
yurdlarından zorla köçürülməsində Ermənistan SSR ərazisindəki tarixi-etnik
torpaqlarından kütləvi surətdə deportasiyasının hərtərəfli tədqiq edilməsi,
Azərbaycan xalqına qarşı dövlət səviyyəsində həyata keçirilmiş bu tarixi
cinayətə hüquqi-siyasi qiymət verilməsi və onun beynəlxalq ictimaiyyətə
çatdırılması məqsədilə dövlət komissiyası yaradılmışdı. Bundan bir müddət sonra Ulu Öndər 1998-ci
il 26 mart tarixdə "Azərbaycanlıların soyqırımı haqqında” Fərman imzaladı. Fərmanda
göstərilirdi ki, "Azərbaycan Respublikası müstəqillik qazandıqdan sonra
xalqımızın tarixi keçmişinin obyektiv mənzərəsini yaratmaq imkanı əldə
edilmişdir. Uzun illər gizli saxlanılan, üzərinə qadağa qoyulmuş həqiqətlər
açılır, təhrif olunmuş hadisələr özünün əsl qiymətini alır. Azərbaycan xalqına
qarşı dəfələrlə törədilmiş və uzun illərdən bəri öz siyasi-hüquqi qiymətini
almamış soyqırımı da tarixin açılmamış səhifələrindən biridir”. Bu Fərmanla Heydər Əliyev gənclərin
tarixi həqiqətlərlə tanışlığına daha geniş meydan açmış, onları mübarizə
ruhunda kökləmişdir. 1918-ci ilin məlum mart hadisələrinin 80-ci ildönümündə imzalanmış fərman erməni
millətçilərinin hərəkətlərinə verilən ilk dolğun və hərtərəfli hüquqi-siyasi
qiymətdir. Məqsəd gənc nəsildə milli yaddaşın qorunması baxımından proqram
sənədini ərsəyə gətirməkdir. Əsrlər boyu azərbaycanlılara qarşı aparılmış
soyqırımı və deportasiya siyasətini geniş təhlil edən tarixi sənəd əsasında
martın 31-i hər il Azərbaycanlıların soyqırımı günü kimi qeyd olunur. Ulu Öndər
tərəfindən atılmış bu addım hamımızı milli birliyə, gələcəyimiz naminə,
keçmişimizi unutmamağa çağırır. Ümummilli lider Heydər Əliyevin bu siyasəti bu
gün də ölkə başçısı cənab İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilir. 2003-cü ildən Azərbaycana inamla
rəhbərlik edən dövlət başçısı cənab İlham Əliyev də uydurma erməni təbliğatının
beynəlxalq səviyyədə ifşa edilməsini, həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə
çatdırılmasını ilk gündən xarici siyasət idarəsi və diaspor qarşısında mühüm
vəzifələrdən biri kimi müəyyənləşdirmişdir. Cənubi Qafqaz kimi mürəkkəb geosiyasi
məkanda milli maraq və mənafeyini layiqincə müdafiə edən Azərbaycanın yeni
dünya nizamının reallıqlarına cavab verən tarazlı xarici siyasətinin uğurlarını
təmin edən mühüm amillərdən biri də məhz diplomatiyadır. Bir
zamanlar üzləşdiyi "informasiya blokada”sını çoxdan adlamış Azərbaycan son
illər Ermənistanı ideoloji-təbliğati müstəvidə əhəmiyyətli dərəcədə
üstələmişdir. Xüsusən də bədnam erməni lobbisinin Azərbaycan və Türkiyə
əleyhinə yönəlmiş iftira və böhtan kampaniyasının qarşısının alınması
istiqamətində ciddi addımlar atılmışdır. Müşahidə etdiyimiz "ikili
standartlar”a, ədalətsizliklərə rəğmən, Ermənistanın Azərbaycana qarşı hərbi
təcavüzü müxtəlif səviyyələrdə etiraf edilir. Təqdirəlayiq haldır ki, bu
prosesdə elmi ictimaiyyətin fəallığı da nəzərəçarpacaq dərəcədə
güclənmişdir. 31 mart, eləcə də Xocalı soyqırımları
ilə bağlı həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə dolğunluğu ilə çatdırılması üçün son
illər Heydər Əliyev Fondu da böyük işlər görür. Fond bəşəriyyətin ən böyük
faciələrindən olan 31 mart və Xocalı soyqırımları haqda faktların dünyaya
çatdırılması istiqamətində sistemli və ardıcıl fəaliyyət göstərir. Dağlıq
Qarabağ münaqişəsində xalqımızın üzləşdiyi faciələri əks etdirən filmlərin,
fotosənədlərin, kitabların və digər kütləvi nəşrlərin yayılması bu baxımdan
mühüm əhəmiyyətə malikdir. Milli həqiqətləri dünyaya tanıtmaq
istiqamətində hər il hökumət səviyyəsində müəyyən tədbirlər həyata keçirilir.
Milli Məclisin dünya parlamentlərinə müraciətində soyqırım aktının real mahiyyəti,
onun soyqırım kimi tanıdılmasını şərtləndirən amillər konkret faktlar əsasında
əksini tapır. Ümummilli Liderin siyasi kursunu inamla davam etdirən Prezident
İlham Əliyev də hər il bu soyqırımlarla bağlı xalqımıza müraciət ünvanlayır,
səbr diləyərək dərin hüznlə başsağlığı verir. Çox təəssüf ki, bu gün Azərbaycan
torpaqlarının 20 faizi, o cümlədən Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti - Xankəndi (26.12.1991), Xocavənd (02.10.1992), Ağdərə (07.07.1993), Xocalı (26.02.1992), Şuşa (08.05.1992), eləcə də ona bitşik olan Laçın (18.05.1992), Kəlbəcər (02.04.1993), Ağdam (23.07.1993), Cəbrayıl (23.08.1993), Füzuli (23.08.1993), Qubadlı
(31.08.1993), Zəngilan (29.10.1993) rayonları, Qazax rayonunun 7 kəndi - Bağanıs Ayrım (24.03.1990),
Xeyrımlı (08.03.1992), Barxudarlı (27.04.1992), Sofulu (27.04.1992), Qızılhacılı
(11.05.1992), Yuxarı Əskipara (08.06.1992) və Aşağı Əskipara (14.06.1992) kəndləri hələ
də Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğalı altındadır. Lakin
Azərbaycan xalqı ürəkdən inanır ki, Ali Baş Komandanımızın, ölkə Prezidentimiz
cənab İlham Əliyevin apardığı qətiyyətli siyasət gec-tez üzləşdiyimiz
münaqişənin beynəlxalq hüquq normaları əsasında ədalətli həllini təmin
edəcəkdir. Teybə HÜSEYNOVA, Gülnar QULUYEVA, Qazax RİHB
aparatında İctimai-siyasi və humanitar məsələlər şöbəsinin
baş məsləhətçiləri
Facebook-da paylaş