"Yeni Konstitusiya Azərbaycanda demokratik, hüquqi dövlətin qurulması, demokratik, vətəndaş cəmiyyətinin yaranması üçün bütün əsaslar yaradıbdır, bütün təminatları veribdir. Bizim borcumuz bu təminatlardan, Konstitusiyanın bizə verdiyi qanuni əsaslardan səmərəli istifadə etmək və ölkəmizdə hüquqi, demokratik dövlət yaratmaq, vətəndaşların, insanların hüquqlarının qorunmasını təmin etməkdən ibarətdir”.

Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev

Azərbaycan dövlətçiliyi və xalqı üçün müstəsna əhəmiyyətə malik tarixi hadisənin növbəti ildönümünü qeyd edirik. Belə ki, müstəqil Azərbaycanın ilk Konstitusiyasının qəbul edilməsindən 23 il ötür. Respublikamızın hər yerində olduğu kimi, Qazaxda da 12 Noyabr - Konstitusiya Günü münasibətilə tədbir keçirilib.

Qazax Rayon İcra Hakimiyyətinin akt zalında keçirilən tədbirdə Aparatın məsul işçiləri, hüquq-mühafizə orqanlarının, idarə, müəssisə və təşkilatların rəhbərləri, RİHB-nin İƏD-si üzrə nümayəndələri, məktəb direktorları, bağça müdirləri, KİV nümayəndələri işirak edib.

Qazax Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Rəcəb Babaşov tədbiri giriş sözü ilə açaraq xalqımızı və tədbir iştirakçılarını bayram münasibətilə təbrik edib. Bildirib ki, ulu öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə hazırlanan və 1995-ci ildə qəbul olunmuş Konstitusiya müstəqil Azərbaycanın ilk, ümumillikdə isə respublikanın dördüncü Konstitusiyasıdır. 1918-1920-ci illərdə mövcud olmuş Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövlətin əsas qanununu qəbul edə bilməmişdi. Azərbaycanın Konstitusiya quruluşunun tarixi isə SSRİ dövrünə təsadüf edir. Azərbaycanın ilk Konstitusiyası 1921-ci ilin mayın 19-da I Ümumazərbaycan Sovetlər Qurultayında qəbul olunmuşdur. Azərbaycan SSR Konstitusiyasının 1921-ci il SSRİ Konstitusiyasına uyğunlaşdırılmış yeni redaksiyası 1925-ci il martın 14-də IV Ümumazərbaycan Sovetlər Qurultayında qəbul edilmişdir. Azərbaycan SSRİ-in 1978-ci ilin aprelin 21-də qəbul edilmiş son Konstitusiyası da əvvəlki konstitusiyalar kimi SSRİ Konstitusiyasına uyğunlaşdırılmışdır. Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra yeni Konstitusiyanın hazırlanması zərurəti meydana çıxdı. Ulu öndər Heydər Əliyev bu barədə danışarkən deyirdi: "Biz elə bir layihə hazırlamalı və nəhayət, elə bir Konstitusiya qəbul etməliyik ki, o, müstəqil Azərbaycan Respublikasının demokratik prinsiplər əsasında uzun müddət sabit yaşamasını təmin edən Əsas Qanun, tarixi sənəd olsun. Hakimiyyət bölgüsü – ali icra, qanunvericilik, məhkəmə hakimiyyəti - bunlar hamısı xalqın iradəsinə söykənməli, seçkilər yolu ilə təmin olunmalıdır”.

1995-ci ilin mayında ulu öndər Heydər Əliyevin sədrliyi ilə Konstitusiya Komissiyası formalaşdırıldı. Komissiyanın hazırladığı bitkin, əhatəli Konstitusiya layihəsi 1995-ci ilin oktyabrında ümumxalq müzakirəsinə verildi. Müstəqil Azərbaycan Respublikasının ilk Konstitusiyası 1995-ci il noyabrın 12-də ümumxalq səsverməsinə çıxarıldı. Referendumda seçicilərin 86 faizi iştirak etdi və onların 91,9 faizi Konstitusiyanın qəbul edilməsinin lehinə səs verdi. Əsas Qanun noyabrın 27-də hüquqi qüvvəyə mindi. İlk Konstitusiyanın milli dövlətçilik tarixində müstəsna əhəmiyyəti nəzərə alınaraq, 1996-cı il 1 noyabr tarixli Fərmana əsasən hər il noyabrın 12-si Konstitusiya Günü kimi qeyd edilməyə başlandı. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası qəbul edilərkən hüquqi dövlət quruculuğunun müasir meyillərinə istinad olunmuş, ölkəmizin hüquq sistemi üçün yeni bir təsisatın – konstitusiya ədalət mühakiməsi orqanının yaradılması nəzərdə tutulmuş, bu təsisatın dövlət hakimiyyəti sistemində yeri və rolu müəyyənləşdirilmişdi. Bu müddəaya əsasən, 1997-ci il oktyabrın 21-də "Konstitusiya Məhkəməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu qəbul edildi. 1998-ci il iyulun 14-də Milli Məclisin Qərarı ilə Konstitusiya Məhkəməsinin 7 hakimi təyin olundu. İyulun 18-də isə ulu öndər Heydər Əliyev Konstitusiya Məhkəməsinin müstəqilliyinin və hakimlərinin hüquqi statusunun təmin edilməsi barədə Fərman imzaladı. Bununla da Konstitusiya Məhkəməsi rəsmən fəaliyyətə başladı. Doqquz hakimdən ibarət bu qurum qanunların Konstitusiyaya uyğunluğunu yoxlamaqla, qanunlara şərh verməklə, prezident və parlament seçkilərinin nəticələrini təsdiqləməklə, hətta vətəndaşların birbaşa müraciəti əsasında müvafiq qərarlar qəbul etməklə bütövlükdə, Konstitusiyanın aliliyini qoruyur.

Müstəqil Azərbaycanın dövlət quruculuğunun əsasını təşkil edən ilk Konstitusiya 5 bölmə, 12 fəsil və 158 maddədən ibarətdir. Konstitusiya əsas qanun kimi uzun müddət qüvvədə olması nəzərdə tutulan, hüquqi xüsusiyyəti və məzmun sabitliyi ilə səciyyələnən normativ hüquqi aktdır. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının mətnində dəyişikliklər yalnız referendumla edilə bilər.

2002-ci ilin avqust ayının 24-də referendum yolu ilə Konstitusiyanın 24 maddəsində 29, və 2009-cu il mart ayının 18-də isə 25 maddəyə 30-dan artıq əlavə və dəyişikliklər edilmişdir. Bu dəyişikliklərin aparılmasında məqsəd Azərbaycan dövlətinin Konstitusiya əsaslarını daha da möhkəmləndirmək və daha etibarlı müdafiəsi mexanizmini yaratmaq, məhkəmə-hüquq sistemini təkmilləşdirmək, bir sözlə, Azərbaycanı daha güclü dövlətə çevirmək olmuşdur.

Respublika Prezidenti İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə 2016-cı il sentyabrın 26-da keçirilmiş referendumla Konstitusiyaya üçüncü dəfə əlavələr və dəyişikliklər edilib. Konstitusiyanın 29 maddəsinə edilən 41 əlavə və dəyişiklik müxtəlif sahələri əhatə etməklə, ali dövlət hakimiyyəti, məhkəmə hakimiyyəti orqanlarının və bələdiyyələrin işinin təkmilləşdirilməsinə, insan hüquqları və azadlıqlarının daha səmərəli təmin edilməsinə, hüquq və azadlıqların müdafiəsində dövlət və bələdiyyələrin məsuliyyətinin artırılmasına yönəlib.

Son illərdə keçirilmiş ictimai rəy sorğularının nəticələrinə əsaslanaraq söyləmək olar ki, cəmiyyətdə Konstitusiyanınnüfuzu durmadan artır. Azərbaycanın müstəqil həyatı göstərir ki, iqtisadi tərəqqi prosesi nə qədər çətin olsa da, Azərbaycanın dünya birliyində nüfuzu artmış, ölkəmiz davamlı inkişaf yolundadır. Bu istiqamətdə görülən işlərdə Türk dünyasının böyük oğlu, Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin layiqli davamçısı, Azərbaycan Respublikasının Pezidenti İlham Əliyevin xidmətləri çox böyük olmuşdur.

Prezident İlham Əliyevin Azərbaycan prezidenti kimi ötən illər ərzindəki fəaliyyəti dövlət siyasətinin əsas istiqamətlərini və yeni sosial-siyasi təmayüllərini təkmil şəkildə müəyyənləşdirməklə yanaşı, həm də böyük uğurlarla əlamətdar olmuşdur. 2003-cü ilin 31 oktyabrında Vətənə, dövlətə, xalqa sədaqət andı içərək prezident səlahiyyətlərini üzərinə götürən cənab İlham Əliyev bu illər ərzində Heydər Əliyevin şah əsəri olan müasir Azərbaycanı daha da gücləndirdi, zənginləşdirdi və hərtərəfli inkişaf etdirdi.

Mövzu ətrafında RİHB Aparatında məsləhətçi Səba Paşayeva, Bakı Dövlət Universiteti Qazax filialının baş müəllimi Mübariz Süleymanov, Q.Hacımahmudva adına şəhər ümumi orta məktəbin direktoru Yeganə Göyüşlü, rayon Qeydiyyat şöbəsinin müdiri Məsumə Səmədova çıxış ediblər. Qeyd ediblər ki, istənilən demokratik dövlətin Əsas Qanunu dövlət hakimiyyətinin təşkilinin təməl prinsiplərini müəyyənləşdirərək, insan hüquqları və azadlıqları, hakimiyyətlərin bölgüsü, siyasi plüralizm və digər demokratik dəyərləri özündə ehtiva edir, eyni zamanda, mühüm ideoloji funksiyanı həyata keçirir. Bu baxımdan dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra Azərbaycanda hüquqi dövlət quruculuğu üçün vacib olan tədbirlərin həyata keçirilməsi, o cümlədən demokratik dəyərlərə əsaslanan yeni Konstitusiyanın qəbul edilməsi zərurətə çevrilmişdi. Lakin müstəqilliyin ilk illərində ölkədə mövcud olan siyasi qeyri-sabitlik və hərc-mərclik, eyni zamanda, vahid siyasi iradənin olmaması bu vəzifənin reallaşdırılmasını qeyri-mümkün etmişdi.

Azərbaycan dövləti üçün belə bir çətin tarixi dövrdə xalqın təkidli tələbi ilə hakimiyyətə qayıdışından sonra məhz ulu öndər Heydər Əliyev ölkə vətəndaşlarını azərbaycançılıq və dövlətçilik ideologiyası ətrafında birləşdirməyə nail ola bildi, dövlət və cəmiyyət həyatının demək olar ki, bütün sahələrini əhatə edən genişmiqyaslı islahatların həyata keçirilməsinə başlanıldı. Şübhəsiz ki, o zaman mövcud olan qanunlar və ümumilikdə qanunvericilik sistemi artıq demokratik ideya və dəyərlərin tələblərinə cavab vermədiyindən bu sahədə köklü islahatların aparılması mütləq idi. Genişmiqyaslı qanunvericilik islahatlarını isə ölkənin Əsas Qanununu qəbul etmədən reallaşdırmaq qeyri-mümkün idi.

Qəbul ediləcək Konstitusiyanın əsas prioritet istiqamətləri Komissiyanın ilk iclasında ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən açıqlanmışdır: "Konstitusiya birinci növbədə, dövlətlə, hakimiyyətlə xalqın arasında olan münasibətləri özündə əks etdirməlidir. Hakimiyyət bölgüsü, ali icra, qanunvericilik, məhkəmə hakimiyyətləri - bunlar hamısı xalqın iradəsinə söykənməli, seçkilər yolu ilə təmin olunmalıdır. Dövlət xalqın işi olmalıdır. Xalq dövlət üçün yox, dövlət xalq üçün olmalıdır və bu prinsiplər Konstitusiyamızın əsasını təşkil etməlidir”. Konstitusiya layihəsi 1995-ci il oktyabrın 15-də ümumxalq müzakirəsi üçün mətbuatda dərc olunmuş və nəhayət, 1995-ci il noyabrın 12-də referendum yolu ilə qəbul edilmişdir. Bu gün 5 bölmə, 12 fəsil və 158 maddədən ibarət olan Konstitusiyamız Azərbaycan xalqının maraqlarını qoruyur və ölkə başçısı tərəfindən edilən hər bir dəyişiklik qanunla tənzimlənir.

Qazax Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Rəcəb Babaşov tədbirə yekun vuraraq 12 Noyabr – Konstitusiya Günü münasibətilə tədbir iştirakçılarını bir daha səmimi qəlbdən təbrik edib, güclü, qüdrətli Azərbaycan dövlətinin çiçəklənməsi naminə uzun illər səmərəli fəaliyyət arzulayıb.

GOYEZEN.AZ