Azərbaycan iqtisadiyyatda dayanıqlı inkişaf modelini tərənnüm edən ölkədir
Azərbaycan müstəqil dövlət
olaraq özünün iqtisadi, sosial, siyasi və mədəni inkişafının tarixi dönüş mərhələsini
yaşamaqdadır. Bu dövrdə ölkədə həyata keçirilən məqsədyönlü sosial-iqtisadi
islahatlar milli iqtisadiyyatın güclənməsini və müasirləşməsini təmin etmişdir.
Hər kəsə yaxşı məlumdur ki, son 17 ildə dinamik inkişaf əsasında ölkə
iqtisadiyyatının həcmi 3 dəfədən çox böyümüş, güclü sosial-iqtisadi
infrastruktur yaradılmış, pozitiv demoqrafik artım şəraitində yoxsulluq səviyyəsi
əhəmiyyətli azalmışdır. Mövcud maliyyə imkanları tarixi maksimuma çatdırılıb və
ölkə yuxarı orta gəlirli dövlətlər qrupunda möhkəmlənmişdir. Respublika Prezidenti cənab
İlham Əliyevin "Azərbaycan 2030: sosial-iqtisadi inkişafa dair Milli Prioritetlər”in
təsdiq edilməsi
haqqında 2 fevral 2021-ci il tarixli Sərəncamı
dövlətin inkişafına və cəmiyyətin rifahına xidmət edən təşəbbüs olmaqla yanaşı,
ölkəmizin növbəti illərdə uğurla inkişaf etdirilməsi deməkdir. "Azərbaycan 2030: sosial-iqtisadi inkişafa
dair Milli Prioritetlər” adlı proqramın təsdiq olunması eyni zamanda dövlətin
idarəolunmasında strateji planlaşmanın təcəssümüdür. Risklərin azalmasına, sahələrin
sürətli inkişafına, həmçinin istiqamətlər üzrə sahəvi prioritetlərin müəyyən
olunmasına xidmət edən sözügedən strateji idarəetmə metodu ölkəmizin gələcək
inkişaf mənzərəsini də müəyyən edir. Tam əminliklə söyləyə bilərik ki, dövlətin davamlı inkişafını təmin etmək üçün
Azərbaycanda bütün zəruri amillər mövcuddur. Sosial-iqtisadi və mədəni həyatında
böyük təkamül yolunu inamla keçən Azərbaycan sabit, təhlükəsiz və müasir həyat
səviyyəsini təmin etmiş ölkə kimi bütün dünyada tanındı. Ölkənin beynəlxalq
nüfuzu əhəmiyyətli dərəcədə artmış, cəmiyyətdə dövlətçilik ənənələri güclənmiş,
müasir sosial-iqtisadi infrastruktur quruculuğu uğurla həyata keçirilmişdir. Regionun yeni siyasi-iqtisadi reallığını güclü
və qüdrətli dövlət olan Azərbaycanın simasında aydın şəkildə görmək olur. 27
sentyabrdan başlayıb 10 noyabrda tarixi Qələbə ilə başa çatan İkinci Qarabağ
müharibəsində Azərbaycan bunu bir daha sübut etdi. Vətən müharibəsində əldə olunan qələbə ilə Azərbaycanda mahiyyət
etibarı ilə yeni inkişaf mərhələsi başlandı. Qələbə nəticəsində işğaldan azad edilmiş ərazilərin ölkənin ümumi
iqtisadiyyatına reinteqrasiyası, yeni beynəlxalq və regional nəqliyyat-logistika
dəhlizlərinin imkanlarından faydalanmaq Azərbaycanın inkişafına böyük təkan verəcəkdir.
Bütün bu amillərin "Azərbaycan 2030: sosial-iqtisadi inkişafa dair Milli
Prioritetlər” adlı proqramın əsas mahiyyətini təşkil etməsi təsadüfi deyil.
Çünki əldə olunmuş Qələbə nəticəsində
regionun yeni siyasi və iqtisadi mənzərəsi formalaşıb. Münaqişənin həlli eyni
zamanda, regionun təhlükəsizliyini və kommersiya cəlbediciliyini təmin edən
strateji faktordur. Sabitliyin, rifahın və qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığın
formalaşması, eləcə də iqtisadi və ticarət əlaqələrinin inkişaf etməsi Cənubi
Qafqazın lider dövləti olan Azərbaycanın region iqtisadiyyatının ümumi
arxitekturasının müəyyən edilməsində rolunu və statusunu möhkəmləndirəcəkdir. Əldə olunan
Qələbə iqtisadiyyatda yeni inkişaf perspektivlərini də müəyyən edib. Azərbaycanın ərazi
bütövlüyünün təmin olunması xalqımızın çoxəsrlik tarixində möhtəşəm yer tutur.
Dövlət sərhədlərini bərpa etməklə Azərbaycan xalqı son bir əsrdə hərbi və
diplomatik sahədə ən böyük zəfərə nail oldu. Bu Böyük Qayıdış vətəndaşlarımızın
işğaldan azad edilmiş ərazilərdə dayanıqlı məskunlaşmasında və bu ərazilərin
ölkənin iqtisadi fəaliyyətinə qoşulmasında bir körpü olacaqdır. Əvvəlki dövrlərdə
olduğu kimi, işğaldan azad edilmiş ərazilərə qayıdan insanların təhlükəsiz
yaşayışı təmin edilməli, bu region ölkənin ən abad guşələrindən birinə çevrilməlidir.
Müasir həyatın əsası olan layiqli yaşayışın bərpası üçün bütün sahələrdə
quruculuğa nail olunmalıdır. Bu səbəbdən əhalimizin Böyük Qayıdışı çərçivəsində
növbəti məqsədlərə nail olunmalıdır: dayanıqlı
məskunlaşma və iqtisadi fəaliyyətə reinteqrasiya. Tam əminliklə deyə bilərik ki, iqtisadi tərəqqi
ölkənin inkişafını və xalqın rifahını təmin edir. Ölkənin iqtisadi inkişafı
ictimai münasibətlərin bütün sahələrinə sirayət etmişdir. Dövlətin iqtisadi
inkişafından qaynaqlanan yüksək maliyyə imkanları uzun illər makroiqtisadi
sabitlik və artıma mühüm töhfə vermiş, təhlükəsizliyin təmini üçün güclü
potensial yaratmışdır. Ölkədə yaşanan siyasi sabitlik, təhlükəsizlik mühiti və
davamlı iqtisadi inkişaf xalqın rifahını təmin edən əsas taleyüklü amillərdir. Son illər cənab Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi
altında inkişaf edən Azərbaycan iqtisadiyyatda da dayanıqlı inkişaf modelini tərənnüm
edən ölkə kimi tanınır. Ən əsası da ölkəmizdə
əldə edilən uğurlu sosial-iqtisadi və siyasi nailiyyətlər, milli və multikultural dəyərlər qarşıdakı illərdə Şərqlə Qərbin qovşağı olan Azərbaycanın
qüdrətinin daha da artacağına əminlik yaradır. Bu imkanlar 2030-cuilə qədər olan mərhələdə Azərbaycanın iqtisadi suverenliyinin möhkəmləndirilməsinə
və müasir həyat standartlarına əsaslanan yüksək sosial rifah cəmiyyətinə malik
qüdrətli dövlətə çevrilməsinə zəmanət verir. Bu gün Azərbaycanda milli maraqlar, yeni
reallıq və müasir dövr milli iqtisadiyyatımız üçün yeni strateji vəzifələri
diktə edir. Milli sosial rifah səviyyəsinin
davamlı artması məqsədilə yüksək, dayanıqlı, inklüziv və başlıca olaraq özəl təşəbbüslərə
arxalanan iqtisadi artımın sürətlənməsi, azad edilmiş ərazilərə əhalinin
qayıdışının təmini Azərbaycanın yeni inkişaf magistralının ideoloji nüvəsini təşkil
edir. Cəmiyyət, biznes və dövlət üçlüyü Azərbaycanın
inkişaf modelidir. Ölkəmizin uzunmüddətli davamlı və sürətli inkişafı üçün cəmiyyət,
biznes və dövlət üçlüyünün uğurlu əlaqəsi möhkəmləndiriləcəkdir. Dövlətin
iqtisadiyyatda rolunun bazaryönlü islahatlar vasitəsilə effektiv və səmərəli
idarə olunması, özəl mülkiyyət institutlarının gücləndirilməsi, biznesə dost
dövlət idarəetməsi və xarici bazarlara yerli məhsulların çıxışını artırmaq məqsədilə
ticarət rejimlərinin daha da liberallaşdırılması iqtisadi yüksəlişin təməl
amilləri olacaq. Ölkədə özəl təşəbbüslərin yaradıcı və innovativ əsaslarla
inkişaf etdirilməsi iqtisadi resursların daha yüksək əlavə dəyər yaradan sahələrə
istiqamətlənməsini təmin edəcəkdir. Milli Prioritetlərin mütləq üstünlüyü ondan
ibarətdir ki, növbəti onillikdə ölkənin sosial-iqtisadi inkişafında müəyyən
olunmuş beş milli prioritetinin qorunması və reallaşdırılmasına xidmət etmək Azərbaycanda
yaşayan hər bir şəxsin vətəndaşlıq vəzifəsidir. Təsdiq olunmuş sənəd dövlətin
növbəti 5 strateji prioritetlərini müəyyən edir ki, buraya dayanıqlı artan rəqabətqabiliyyətli
iqtisadiyyat, dinamik, inklüziv və sosial ədalətə əsaslanan cəmiyyət, rəqabətli
insan kapitalı və müasir innovasiyalar məkanı, işğaldan azad olunmuş ərazilərə
böyük qayıdış, təmiz ətraf mühit və "yaşıl artım” ölkəsi olmaq kimi amillər
daxildir. Qeyd edilən milli prioritetlər eyni zamanda
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının "Dünyamızın transformasiyası: 2030-cu ilədək
dayanıqlı inkişaf sahəsində Gündəlik”dən irəli gələn öhdəliklərin icrası
istiqamətində də xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Dayanıqlı artan rəqabətqabiliyyətli
iqtisadiyyatın formalaşması Azərbaycan dövlətinin seçimidir. Uzunmüddətli dövrdə iqtisadi artım
sağlam və tarazlı olmalıdır. Belə iqtisadi artım ölkənin davamlı inkişafı üçün
möhkəm zəmin yaradacaq. Bu prioritetin effektiv həyata keçirilməsi üçün iki məqsəd
təmin olunmalıdır: davamlı və yüksək iqtisadiartım, daxili və xarici təsirlərə dayanıqlıq. Strateji planlaşma davamlı və yüksək iqtisadi artımına
xidmət etməlidir. İqtisadi artım isə vətəndaşların həyatına təsir göstərən
başlıca amillərdən biridir. İqtisadiyyatı davamlı və yüksək templərlə
artırmaqla ölkədə adambaşına düşən milli gəlirin yüksək səviyyəsinə nail
olunmalıdır. İqtisadi artım eyni zamanda yüksək gəlirli iş yerləri yaratmaqla həyat
səviyyəsinin ilbəil yaxşılaşmasını təmin etməlidir. İqtisadiyyatda tətbiq olunacaq yeniliklər və
təsdiq olunmuş "Milli Prioritetlər” cəmiyyətin böyük hissəsinin həyat səviyyəsinin
yaxşılaşmasına xidmət edəcəkdir. Özəl sektorun, xüsusilə də kiçik və orta
sahibkarlığın iqtisadi artımın və məşğulluğun başlıca mənbəyinə çevrilməsi üçün
işgüzar mühit əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırılmalıdır. Yeni və şəffaf özəlləşmə
strategiyası həyata keçirilməlidir. Biznesin təşviqi mexanizmlərinin iqtisadi səmərəsi
artırılmalıdır. Təsdiq olunmuş Milli Prioritetlərin
üstünlüklərindən biri də odur ki, bu prioritet iqtisadi münasibətlərdə iştirak
edən bütün subyektlərin fəaliyyətində
müsbət əks olunacaqdır. İqtisadiyyatda
uzunmüddətli investisiya resurslarının əsas mənbəyi olan kapital və sığorta
bazarının inkişafı sürətləndirilməlidir. Milli bank sektorunun dayanıqlığı təmin
olunmalı, ona olan etimad yüksəlməli, real iqtisadiyyatın maliyyələşdiriməsində
bankların payı artırılmalı və sahibkarlıq fəaliyyətinin inkişafına təkan verməlidir.
Ölkə iqtisadiyyatına birbaşa xarici
investisiyaların, o cümlədən infrastruktur sahələrinə
strateji investorların cəlb olunması təmin edilməlidir. Dövlət şirkətlərinin
kommersiya prinsipləri əsasında fəaliyyət göstərmələri üçün zəmin yaradılmalı,
qabaqcıl beynəlxalq təcrübə nəzərə alınmaqla korporativ idarəetmə standartları
tətbiq edilməli və gəlirlilik səviyyələrinin artırılması təmin olunmalıdır; Ölkə iqtisadiyyatı öz müstəqilliyini
qorumaq məqsədilə daxili və xarici təsirlərə
dayanıqlığını təmin etməlidir. Milli iqtisadiyyatımız qlobal
iqtisadiyyatın tərkib hissəsi olduğundan, xarici mühitdən təsirlənə bilir. Bu səbəbdən
uzunmüddətli dövrdə iqtisadiyyatın daxili və xarici təsirlərə dayanıqlığı gücləndirilməli,
makroiqtisadi sabitlik daha da möhkəmləndirilməlidir. Ölkədə makroiqtisadi
sabitliyin və dayanıqlığın gücləndirilməsi məqsədilə yeni reallıqlara uyğun
büdcə qaydasına əsaslanan fiskal çərçivə formalaşdırılmalıdır. Yalnız şaxələnmiş
iqtisadiyyat dayanıqlı ola bilər. Bunun üçün əsas məqsəd iqtisadiyyatda qeyri-neft sektorunun payının
artmasına nail olmaqdır. Xarici
təsirlərə dayanıqlıq sütunlarından birini dövlətin valyuta ehtiyatları, digərini
isə intizamlı borclanma təşkil edir. Xarici valyuta ehtiyatlarının dayanıqlı səviyyədə
saxlanılması üçün Dövlət Neft Fondundan transfertin dövlət büdcəsində payı tədricən
azaldılmalıdır. Makroiqtisadi sabitliyin əsas meyarı olan qiymətlərin aşağı və
stabil olması təmin edilməlidir. Belə
bir sabitlik iqtisadiyyatda gözləntiləri yaxşılaşdırmalı, əhalinin yığımlarını
dəyərsizləşmədən qorumalı və investisiyaları artırmalıdır; Bu gün hər birimizə yaxşı məlumdur
ki, ölkəmizdəki iqtisadi islahatlar dinamik, inklüziv və sosial ədalətə əsaslanan
cəmiyyətin formalaşmasına xidmət edir. Davamlı və yüksək iqtisadi artım dinamik
və inklüziv cəmiyyətin formalaşmasına xidmət etməli, hər bir vətəndaş öz həyatında
bu inkişafı hiss etməlidir. İnsanların sosial statusundan və yaşadığı ərazidənasılı olmayaraq iqtisadiimkanlara çıxışı bərabərvə ədalətli olmalıdır. Bu prioritet üç məqsəd
əsasında uğurla reallaşmalıdır: inkişafdan hər bir vətəndaşın bəhrələnməsi; yüksək və ədalətli sosial təminat, inklüziv cəmiyyət; paytaxt və
regionların tarazlı inkişafı. Dövlətin, cəmiyyətin və fərdlərin
inkişafına xidmət edən Milli Prioritetlərin təsdiq olunması o deməkdir ki, iqtisadi
islahatlar vətəndaşların sosial rifahını təmin etməli, həmçinin inkişafdan
hər bir vətəndaş bəhrələnməlidir. Yüksək inkişaf üçün yalnız iqtisadi
artım deyil, cəmiyyətin bütün üzvlərinin sosial rifahı mühüm amildir.
İqtisadiyyat inkişaf etdikcə vətəndaşların sərvət və gəlirlərinin, o cümlədən əmək
haqlarının artırılaraq layiqli səviyyəsi təmin
edilməlidir. İqtisadi islahatlar cəmiyyətin bütün təbəqələrini
əhatə edəcəkdir. Ölkənin bütün təbəqələri cəmiyyətin ayrılmaz hissəsidir və
dövlət onların qayğısında durur. Aparılan islahatlar ölkədə yoxsulluq səviyyəsinin
minimuma endirilməsi və aşağı işsizlik səviyyəsi, eləcə də yoxsul təbəqənin
ehtiyaclarının qarşılanmasına yönələn ünvanlı yardımların əhatə dairəsinin
genişləndirilməsi vətəndaşların sosial müdafiəsinə əlavə imkanlar yaradır. Regionların tarazlı inkişafı dövlətin ümumi
sürətli inkişafına xidmət edir. Regionların inkişafının paytaxtın inkişaf səviyyəsinə
uyğunlaşdırmaq önəmli vəzifələrdəndir. Bunun üçün regionlarda zəruri olan bütün
iqtisadi və sosial infrastruktur yaradılmışdır. Regionlarda iqtisadi aktivliyin
daha da artırılması üçün mövcud iş qüvvəsi və bütün resurslar tamamilə iqtisadi
dövriyyəyə cəlb edilməlidir. Regionların sürətli inkişafı insanların keyfiyyətli
iqtisadi imkanlara və fiziki infrastruktura çıxışı ilə müşayiət olunmalıdır.
Regionların milli gəlirdə payının artırılması təmin edilməlidir. Azərbaycan rəqabətli insan kapitalı və
müasir innovasiyalar məkanına çevrilməlidir. Son dövrlərdə dünya
iqtisadiyyatında müşahidə olunan inqilabi texnoloji dəyişikliklər şəraitində
ölkələrarası rəqabət daha da artmışdır. Dünyada artan rəqabətə hazır olmaq üçün
hər bir ölkənin prioriteti yüksək rəqabətli insan kapitalını formalaşdırmaqdır.
Bunun üçün müasir təhsil, innovasiyaları təşviq edən münbit şərait və
insanların sağlamlığı əsas şərtdir. Bu prioritetin uğurla reallaşdırılması üçün
növbəti üç məqsədə nail olunmalıdır: XXI əsrin tələblərinə uyğun təhsilin
qurulması; yaradıcı və innovativ cəmiyyətin formalaşması; vətəndaşların sağlam
həyat tərzinin formalaşması. Dövlətin davamlı inkişafını şərtləndirən
amillərdən biri də yüksək səviyyəli təhsil sistemidir. Azərbaycanda XXI əsrin tələblərinə
uyğun olan təhsil sisteminin formalaşmasında dövlətin iqtisadi potensialının
payı mütləq artırılmalıdır. Dünyada artan rəqabətə davam gətirə bilmək üçün
iqtisadiyyatın uzunmüddətli inkişafı müasir və güclü təhsilə arxalanmalıdır. Məhz
təhsil vasitəsilə insan kapitalının milli sərvətdə iştirak payı davamlı şəkildə
artırılmalıdır. Strateji dövrdə kompetensiya, sosial vərdişlər və bacarıqların
harmoniyada inkişafına əsaslanan "ömürboyu təhsil”ə xüsusi önəm verilməlidir.
Güclü təhsil hesabına yüksək peşə bacarıqlarına malik insan kapitalı yaratmaq
üçün ali təhsil müəssisələrinin beynəlxalq səviyyədə keyfiyyət baxımından rəqabətədavamlığı təmin olunmalıdır. Ətraf mühit və "yaşıl
artım” ölkənin dayanıqlı inkişafını təmin edən önəmli amillərdəndir. Qlobal iqlim dəyişikliklərinin
miqyasını nəzərə alaraq ekoloji təmiz texnologiyaların tətbiqinə əhəmiyyətli
yer verilməli, təmiz enerji mənbələrindən istifadə, tullantıların təkrar emalı
və çirklənmiş ərazilərin bərpası təşviq edilməlidir. Bu, istilik effekti
yaradan qaz emissiyasını beynəlxalq normalara uyğun səviyyədə saxlanılması
istiqamətində göstərilən səylərə mühüm töhfə olacaqdır. Ölkənin perspektiv
iqtisadi inkişafı ilə bərabər ətraf mühitin sağlamlaşdırılması, yaşıllıqların
sürətli bərpası və artırılması,
su ehtiyatlarından və dayanıqlı enerji mənbələrindən səmərəli istifadə təmin
edilməlidir. Dövlətin iqtisadi inkişafında Milli Prioritet kimi qəbul olunan ətraf
mühitin qorunması vəzifəsi iki növbəti məqsədin effektiv reallaşdırılmasına
xidmət edir: yüksək keyfiyyətli ekoloji mühitin təmin olunması və yaşıl enerji
məkanının yaradılması. GOYEZEN.AZ
Facebook-da paylaş