Azərbaycanda Qurban bayramı
Qurban bayramı - İslam aləmində ən müqəddəs
bayramlardan biridir. Bütün müsəlman aləmində hər il hicri təqvimi ilə zilhiccə ayının 10-cu günündən başlayır
və adətən üç gün davam edir. Mərasimlərdə qoyun, qoç, inək, dana və
ya dəvə kəsilir. Qurbandan (niyyətdən asılı olaraq) bir hissə pay
göndərilir, digər hissələr isə ehtiyac sahiblərinə paylanır. Hamıya bərabər pay
verilir, qurban kəsən özü də bərabər pay götürə bilər. Ənənəyə görə dilənçi və
kasıblar bayram günü ac qalmasınlar deyə bu gün mərasimlərə dəvət olunurlar. Qurban bayramı ən qədim
bayramlardandır. Dini qurban kəsmə mərasimi İslamdan da əvvəl mövcud
olub, lakin o vaxtlar günahdan təmizlənmək,
qəzəblənmiş Allahın könlünü almaq və s. nəzərdə tutulurdu. Hicrinin (Məhəmməd
Peyğəmbərin Məkkədən Mədinəyə köçməsinin) ikinci ilindən sonra
dini qurban kəsmənin İslam aləmində başqa məqsədləri və səbəbləri
yarandı. Belə ki, dini qurban kəsmə islam aləmində böyük ruh yüksəkliyi,
dindarlıq, xeyriyyəçilik, başqalarına kömək etmək kimi əlamətlərə yiyələndi. Dini qurban
kəsmə İbrahim Peyğəmbərin həyatında baş verən əhvalatdan sonra
yaranmışdır. Belə ki, yuxuda Allah İbrahim Peyğəmbərə oğlu İsmayılı qurban
verməyi (onların Allaha imanını yoxlamaq üçün) əmr edir. İbrahim əsl
dindar kimi Allahın əmrini yerinə yetirməyə hazır idi, İsmayıl özü də
qurban olmağa razılaşır. Bu haqda Quranda yazılmışdır. Allaha qəlbən yaxın və
sadiq olduğunu sübut etmək istəyən İbrahim Peyğəmbər oğlu İsmayılı
qurban kəsməyə hazır idi. Lakin uca Allah bunu öz elçisinə rəva bilmədi və
qurbanlıq üçün ona bir qoç göndərdi. Buna görə də Qurbanlıq bayramında kəsilən
qurbana "İsmayıl qurbanı" da deyirlər. Çox sevdiyi balasını Allah
yolunda qurban verməyə hazır olması peyğəmbərin Allah qarşısında imanının,
səmimiliyinin və mütiliyinin bariz sübutudur. Odur ki, din tarixində dərin iz
salmış bu hadisə Allaha inamın, dərin etiqadın nümunəsidir. Bu hadisə onu
göstərir ki, insanlar Allahı sonsuz imanla sevməli və öz sevgilərində bu cür
səmimi olmalıdırlar. Çətin anlarda Allahı da yada salıb, yaxşı zamanlarda Onu
unutmaq möminə yaraşan hərəkət deyil! Bu rəvayətin başqa bir
fəlsəfi-əxlaqi mənası ondan ibarətdir ki, İslamda insanın Allah
yolunda qurban kəsilməsi qəbul olunmur. İslama qədər bir çox dinlərdə insanları
qurban vermə ayinlərinə rast gəlmək mümkündür. Məsələn, atəşpərəstlər insanı
odda yandırırdılar. Onlar bu yolla Allaha yaxın olduqlarını göstərirdilər.
Qədim Çində də insanları tanrılara qurban vermək adəti var idi. Bu
ölkədə təbii fəlakətlərdən, daşqınlardan hifz olunmaq üçün uşaqları suya
atırdılar. İslam dünyasının
ən müqəddəs bayramlarından sayılan Qurban bayramı bütün müsəlman ölkələrində
təmtəraqla qeyd olunur. Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən
sonra Milli Məclisin qəbul etdiyi 1992-ci il 27 oktyabr tarixli
"Azərbaycan Respublikasının bayramları haqqında" Qanununa əsasən
Qurban bayramı Azərbaycanda da dövlət səviyyəsində bayram edilir. Qurbanlığın ən gözəl
xüsusiyyətlərindən biri odur ki, burada din, məzhəb ayrı-seçkiliyinə yol
verilmir. Bu bayramda istənilən dindən olan yetimin, kimsəsizin və yoxsulun
haqqı var ki, varlının imkanlarından bəhrələnsin, adi günlərdə yeyə bilmədiyi
qurbanlıq ətindən dadsın. Qurbanlıq o deməkdir ki, insanlar Allahın xoşuna
gələcək bir əməli icra edirlər. Qurbanlığın şərtlərindən
biri də budur ki, qurban kəsmək yalnız buna imkanı olan varlı adamların
boynunda haqdır. İmkanı olmayan adama isə qurban kəsmək vacib deyil. Qurban
kəsmək üçün borc pula heyvan almaq İslamda təqdir olunmur, çünki bu
bayramın əsas mahiyyəti zənginlərlə imkansızların birliyi, qardaşlığıdır. Bu
bayramda hamı sevinməlidir: varlılar-Allaha xoş gedən əməli icra etdikləri və
kasıbları sevindirdiklərinə görə, kasıblar isə-dünya nemətindən əldə
etdiklərinə və başqalarından gördükləri mərhəmətə və qayğıya görə. Müsəlmanların
böyük bir təntənə ilə həmrəylik və qardaşlıq rəmzi kimi qeyd etdikləri Qurban
bayramı insanlar üçün yüksək bəşəri-mənəvi dəyərlərdən faydalanmaq imkanları
yaradır. İslamın insanpərvərlik, mehribanlıq və mərhəmət prinsiplərinə həmişə
sadiq qalmış Azərbaycan xalqı tarixinin çətin dövrlərində belə, Qurban
bayramını özünün ən əziz günlərindən biri kimi qeyd etmişdir. Dövlət
müstəqilliyimizin bərpasından sonra bu günün rəsmi şəkildə bayram edilməsi
xalqımızın öz milli və dini ənənələrinə sədaqətinin parlaq ifadəsidir. Dünyanın
ən qədim xalqlarından olan azərbaycanlılar milli mədəniyyətini, zəngin ənənə və
dəyərlərini yaşadaraq yad təzahürlərdən hifz etməklə, tarixi etnos kimi
mövcudluqlarını daim qoruyublar. Azərbaycanın milli mədəniyyəti, ənənə və
dəyərləri, dini baxışları xalqın müqəddəs etiqadına söykənməklə, özündə çox
böyük mənəvi-əxlaqi, ülvi və dünyəvi duyğuları təcəssüm etdirir. Əsrlərin sərt
sınaqlarından üzüağ çıxan xalqımız tarixinin ən kəşməkəşli, çətin anlarında
belə, insanlığın yüksəlişinə, mənəviyyatın təntənəsinə xidmət edən dini
dəyərlərdən dönməyib, onları daim uca tutub. Müqəddəs etiqada, yüksək daxili
inam və ruhi saflığa tapınan Azərbaycan xalqının uzun əsrlər boyu islami
dəyərlərə sadiq müsəlman hümməti kimi tanınması da məhz bu həqiqətin bariz
təcəssümüdür. Sovet
imperiyasının tərkibində yaşadığımız 70 il ərzində də xalqımız tarixi
keçmişindən, dini və milli-mənəvi dəyərlərindən uzaqlaşmadı. Bütün dövrlərdə
Azərbaycan xalqı insani kamilliyə, mənəvi paklığa qovuşmağa, xeyirxah işlər
görərək savab qazanmağa can atıb, islam dininin mahiyyətini dərk edərək onun
müqəddəs çağırışlarına, mərasim və ayinlərinə əməl etməyə çalışıb. Azərbaycan
xalqı hələ sovet dönəmində bütün qadağalara baxmayaraq müqəddəs Qurban və
Ramazan bayramlarını da qeyd edirdi. Ölkəmiz
müstəqillik əldə etdikdən sonra Qurban bayramı artıq dövlət səviyyəsində qeyd
olunur. Azərbaycan Prezidentinin andiçmə mərasimində Azərbaycan Respublikası
Konstitusiyası ilə yanaşı, müqəddəs Qurani-Kərimə də əl basaraq dövlətə və
xalqa sədaqətlə xidmət edəcəyinə, milli-mənəvi, dini dəyərləri qoruyacağına and
içməsi Azərbaycanda vicdan azadlığının ən ali səviyyədə təmin olunduğunu
təsdiqləyir. Milli Məclisdə qəbul olunmuş "Azərbaycan Respublikasının
bayramları haqqında" qanuna və Azərbaycan Respublikasının Əmək
Məcəlləsinin 105-ci maddəsinə əsasən bu qədim və müqəddəs bayram yüksək
səviyyədə qeyd edilir, iş günü hesab olunmur. Ümummilli
Lider Heydər Əliyev ikinci dəfə siyasi hakimiyyətə qayıtdıqdan sonra
respublikamızın ərazi hüdudlarında yaşayan bütün xalqların mədəniyyətinə,
adət-ənənəsinə, dini baxışlarına tolerant münasibətin vacibliyini xüsusi
vurğulamışdır. Konstitusiyanın qəbulundan sonra ölkədə dini-mənəvi
münasibətləri tənzimləyən milli qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi də bu
baxımdan mühüm əhəmiyyət kəsb etmişdir. Ulu Öndər 2003-cü ildə Qurban bayramı
münasibətilə Azərbaycan xalqına təbrikində demişdi: "Qoy bütün milli və
dini bayramlarımız kimi mübarək Qurban bayramı da xalqımızın yüksək ideallar
ətrafında daha sıx birləşməsini təmin etsin, azad, müstəqil və demokratik
Azərbaycan dövlətinin gələcək inkişafı naminə bütün azərbaycanlılar arasında
ümummilli həmrəyliyi möhkəmləndirsin!". Ümummilli Lider Heydər Əliyev hər il ölkəmizdə
qeyd edilən dini bayramlar münasibətilə xalqı təbrik etmişdir. Ulu Öndər müxtəlif
illərdə Qurban bayramını məcburi köçkün soydaşlarımızla birgə keçirmişdir. Bu
gün bu ənənə Prezident İlham Əliyev tərəfindən layiqincə davam etdirilir. Hər
il Prezident İlham Əliyevin Azərbaycan xalqına bayram təbriki ünvanlanır və xoş
arzuları çatdırılır. Azərbaycan xalqının dini dəyərlərinə böyük ehtiram göstərən
Prezident İlham Əliyev 2017-ci ili Azərbaycan Respublikasında "İslam Həmrəyliyi
İli” elan etmişdir. Azərbaycan İslam mədəniyyətinin inkişafına böyük
töhfə verir. Azərbaycan
müsəlman dünyasının ayrılmaz parçası kimi tarix boyu İslam mədəniyyətinin
inkişafına, tolerantlıq mühitinin təşəkkül tapmasına, multikulturalizmin, mədəniyyətlərarası
və sivilizasiyalararası dialoqun qurulmasına, islam dəyərlərinin dünyada təbliğinə
misilsiz töhfələr bəxş etmişdir. Azərbaycanın İslam aləmində qazandığı nüfuz
2009-cu ildə Bakı və 2018-ci ildə Naxçıvan şəhərlərinin İslam mədəniyyətinin
paytaxtı elan olunmasında öz ifadəsini tapmışdır. IV İslam Həmrəyliyi
Oyunlarının 2017-ci ildə Bakı şəhərində keçirilməsi ilə bağlı qərar isə ölkəmizin
İslam həmrəyliyinin möhkəmləndirilməsi sahəsində növbəti əməli addımlar atması
üçün əlverişli şərait yaratmışdır. Qurban bayramında Ulu Öndərin xalqa müraciətindən:"İnanıram ki, bu müqəddəs
bayram günlərində böyük xalqın bəxş etdiyi nemətlərə görə minnətdarlığınızı
bildirməklə yanaşı, Azərbaycanın suverenliyinin möhkəmləndirilməsi, ərazi
bütövlüyünün bərpa edilməsi, xalqımızın xoşbəxt həyata qovuşmasını diləyirsiniz.
Əminəm ki, arzu və diləkləriniz Allahın köməyi və xalqımızın qeyrəti ilə həyata
keçəcəkdir. Xalqımızın haqq işi qalib gələcəkdir. Şəhid balalarımızın
ruhlarının şad olacağı gün – Vətən torpağının mənfur düşmən tapdağından tamamilə
azad ediləcəyi və taleyinə qaçqınlıq, köçkünlük düşmüş həmvətənlərimizin öz
doğma yerlərinə qayıdacaqları gün uzaqda deyildir. Azərbaycan-Ermənistan
münaqişəsinin dinc yolla həlli uğrunda apardığımız ardıcıl siyasət və
tutduğumuz qətiyyətli mövqe, gənc ordumuzun günü-gündən artan döyüş qüdrəti bu
inam üçün möhkəm zəmindir”. Heydər Əliyev siyasi kursunun layiqli
davamçısı Prezident İlham Əliyevdə son altı ildə tarixi-mədəni irsin, milli-mənəvi dəyərlərin dirçəldilməsi,
xüsusən də, dini ziyarətgahların əsaslı təmiri və yenidən qurulmasına da xüsusi
diqqət yetirmişdir. Azərbaycan Prezidentinin islam mədəniyyəti nümunələri olan
tarixi-memarlıq abidələrinin, məscidlərin, ziyarətgahların, müqəddəs dini
sitayiş və inanc yerlərinin təmiri, bərpası ilə bağlı xüsusi sərəncamlar
imzalaması və bu işi şəxsi nəzarətinə götürməsi deyilənlərin əyani təsdiqidir. Azərbaycan
Prezidentinin cəmiyyətin mühüm təbəqəsi olan dindarlarla mütəmadi görüşləri,
onların dini-mənəvi ehtiyaclarına həssaslıqla yanaşması, dini bayram və
mərasimlərdə şəxsən iştirak etməsi xalq arasında böyük razılıq və
minnətdarlıqla qarşılanır, cəmiyyətdə etnik-dini dözümlülüyün təbliğində və təşviqində
mühüm stimul rolu oynayır. Dövlətin bu sahəyə diqqət və qayğısı Azərbaycandakı
bütün mövcud milli-etnik qrupları, dini-mənəvi təşkilatları əhatə edir. Bu gün
Azərbaycanda dünya dinləri ənənəvi olaraq qarşılıqlı etimad və əmin-amanlıq
şəraitində fəaliyyət göstərir, islam və qeyri-islam dini icmalar öz
etiqadlarını azad və sərbəst şəkildə icra edirlər. Dünya
müsəlmanlarının mənəvi birlik rəmzi olan Qurban bayramının Azərbaycanda hər il
yüksək səviyyədə qeyd olunması dövlətimizin milli-mənəvi dəyərlərimzə
göstərdiyi diqqətin parlaq təzahürüdür. Qurban bayramında Prezident İlham Əliyevin xalqa
müraciətindən: "Azərbaycan
xalqı həmişə milli-mənəvi dəyərlərə və ənənələrə sədaqət və qayğı ilə yanaşmış,
dini mərasimləri, o cümlədən, Qurban bayramını böyük ruh yüksəkliyi ilə qeyd
etmişdir. Bu günlər ölkəmizin hər yerində xalqımızın və dövlətimizin əmin-amanlığı
və firavanlığı üçün Allaha dualar səslənir, Vətən uğrunda həyatından keçən şəhidlərimizin
ölməz xatirəsi ehtiramla yad olunur. Əminəm ki, bu Qurban bayramı da cəmiyyətimizdə
milli-mənəvi həmrəyliyin, xeyirxah əməllərin, şəfqət və mərhəmət duyğularının təntənəsinə
çevriləcəkdir. Ümidvaram, bütün xeyirxah niyyətləriniz, dua və diləkləriniz
gerçəkləşəcək, Uca Yaradanın mərhəməti heç zaman xalqımızın üstündən əskik
olmayacaqdır”. Qurban
bayramında müsəlmanlar Allah yolunda hər bir fədakarlığa hazır olduqlarını
nümayiş etdirdikləri kimi Vətən müharibəsində də bütün Azərbaycan xalqı Müzəffər
Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Vətən naminə canlarından
keçməyə belə hazır olduqlarını göstərdilər. Bu, Azərbaycan xalqının
böyüklüyünün və öz ali dəyərlərinə sadiqliyinin ən parlaq ifadəsi idi. Öz dərin
tarixi kökünə, milli və dini dəyərlərinə sidq ürəkdən bağlı olan Azərbaycan
anası, Azərbaycan atası öz övladının qanını və canını Vətən yolunda əsirgəmədi.
Bu gün Azərbaycanı ərazi bütövlüyünə qovuşduran, ay-ulduzlu bayrağı əzəli
torpaqlarımızda dalğalandıran da xalqımızın öz yaddaşında, gündəlik həyatında
qoruyub saxladığı bu dəyərlərdir. Qurban bayramı Allah yolunda fədakarlığın,
İkinci Qarabağ müharibəsi isə Vətən yolunda fədakarlığın təntənəsidir. Vətən
müharibəsində qazanılan Zəfər xalqımızın qurbanlarının və dualarının qəbul
olunduğunun göstəricisidir.
Qazax rayonu Aslan Kəmərli
adına Kəmərli kənd tam orta məktəbin Gənclərin çağırışaqədərki hazırlığı fənninin rəhbəri
Facebook-da paylaş