Prezident İlham Əliyevin qlobal liderliyi və qlobal baxışı: BMT Baş Assambleyasının xüsusi sessiyası
Dünyada COVID-19 pandemiyasının başlanmasından etibarən Prezident İlham
Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycan Respublikası tərəfindən regional və
qlobal səviyyədə koronavirusa qarşı mübarizədə beynəlxalq həmrəyliyin gücləndirilməsi
məqsədilə zəruri təşəbbüslər irəli sürülür və əməli addımlar atılır. Pandemiya insanların həyatını təhlükə altına qoyan ciddi sağlamlıq
problemləri yaratmaqla bərabər mənfi fəsadları hələ uzun müddət hiss olunacaq
sarsıdıcı qlobal sosial-iqtisadi və humanitar təhlükələr yaratmışdır. Dünya
müharibəsi ilə müqayisə olunan COVID-19 pandemiyası şəraitində özünütəcrid və
fraqmentar xarakter daşıyan tədbirlər əvəzinə qlobal həmrəyliyə və qlobal
baxışa böyük ehtiyac vardır. Təəssüf ki, bu günə kimi beynəlxalq münasibətlər sistemində BMT və onun əsas
qurumları olan Baş Assambleya və Təhlükəsizlik Şurasının rolu görünmür,
dünyanın aparıcı ölkələri qlobal liderlik əvəzinə geosiyasi rəqabət və özünütəcridə
kökləniblər. Böyük dövlətlər və
beynəlxalq təşkilatlardan qlobal liderlik gözlənilsə də bu baş vermədi. Daha
çox özünütəcrid, milli eqoizm xarakteri daşıyan və fraqmentar addımlar atıldı.
BMT Təhlükəsizlik Şurasının xüsusi iclaslarının çağırılması təşəbbüsü fikir
ayrılığına görə baş tutmadı. BMT Baş Məclisi çərçivəsində bir neçə qətnamə
layihəsi irəli sürülsə də onların da əksəriyyəti uğurla nəticələnmədi və yalnız
deklarativ mətnlərlə yekunlaşdı. Prezident İlham Əliyevin Qoşulmama Hərəkatının sədri kimi təşəbbüsü ilə
2020-ci il mayın 4-də QH-nin Təmas Qrupunun COVID-19 pandemiyasına həsr edilmiş
onlayn Zirvə Görüşü təşkil edildi. Bu tədbirdə Qoşulmama Hərəkatına üzv dövlətlərlə
yanaşı, BMT-nin Baş Katibi, BMT Baş Assambleyasının Prezidenti, Ümumdünya Səhiyyə
Təşkilatının Baş Direktoru, Afrika İttifaqı və Avropa İttifaqı kimi beynəlxalq
təşkilatların yüksək çinli nümayəndələri
də iştirak etdilər. Tərkibində 120 ölkəni birləşdirən QH BMT-dən sonra dünya
dövlətlərinin təmsil olunduğu ikinci ən böyük siyasi təsisatdır. Azərbaycan Respublikası COVID-19-a qarşı mübarizədə qlobal həmrəyliyin
nümunəsi kimi Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatına könüllü ianə ayırmış, 30-dan artıq
dövlətə humanitar yardım vermişdir. Prezident İlham Əliyev Qoşulamama Hərəkatının
onlayn Zirvə görüşündə çıxışı zamanı qlobal həmrəyliyin nümunəsi kimi pandemiya
ilə mübarizə məqsədilə BMT Baş Assambleyasının dövlət və hökumət başçıları səviyyəsində
videokonfrans vasitəsilə xüsusi sessiyasının keçirilməsi təklifi ilə çıxış
etdi. BMT Nizamnaməsinə əsasən, BMT Baş Assambleyası
ehtiyac duyulduğu təqdirdə Xüsusi sessiyalar keçirə bilər. Xüsusi sessiyalar
BMT Təhlükəsizlik Şurasının və ya BMT-yə üzv ölkələrin çox hissəsinin müraciəti
əsasında Baş katib tərəfindən çağırılmalıdır. BMT-nin təsis olunmasından indiyə qədər Baş Assambleyanın xüsusi
sessiyaları məhdud sayda keçirilmişdir. Təklif Nyu-Yorkda 120 QH üzv ölkələri arasında yekdilliklə
razılaşdırılmış və bunun ardınca QH-nin sədri Prezident İlham Əliyev QH ölkələri
adından BMT Baş Assambleyasının dövlət və hökumət başçıları səviyyəsində
videokonfrans vasitəsilə Xüsusi sessiyanın keçirilməsi təklifi ilə BMT baş
katibi Antonio Quterreşə müraciət ünvanlamışdır. BMT Baş katibi 28 may tarixində BMT Baş Assambleyasının "Prosedur
Qaydaları” adlı sənədinin 9 (a) bəndinə uyğun olaraq bütün üzv ölkələrə müraciət
edərək 30 gün müddətində, yəni 27 iyun tarixinə qədər təşəbbüsə dair münasibət bildirilməsini
xahiş etmişdir. Qaydalara əsasən, BMT-yə üzv ölkələrin çox hissəsi (97 ölkə kifayətdir)
təşəbbüsə dəstək verdiyi təqdirdə, xüsusi sessiya təşkil olunmalıdır. Azərbaycan
tərəfində olan rəsmi məlumatlara görə, sözügedən müddətin bitməsinə qədər 130-a
qədər ölkə təşəbbüsə dəstək verdikləri barədə Baş katibin ofisini məlumatlandırmışlar. 130-a qədər BMT üzv dövləti tərəfindən Qoşulmama
Hərəkatının sədri statusunda Prezident İlham Əliyevin BMT Baş Assambleyasının
Xüsusi sessiyasının keçirilməsi barədə təşəbbüsünün dəstəklənməsi beynəlxalq
ictimaiyyət tərəfindən ölkəmizə olan böyük etimadın və hörmətin növbəti göstəricisidir. Bu təşəbbüsə qarşı çıxış edən yeganə dövlət Ermənistan olmuşdur. Bütün
dünya COVID-19-a qarşı mübarizədə qlobal həmrəyliyin vacibliyini vurğuladığı
halda, Ermənistan qlobal xarakter daşıyan bu təşəbbüsə qarşı çıxış etməklə BMT
sistemində və dünya dövlətləri arasında özünü rüsvay etdi. Bütün dünya bir daha
Ermənistanın əsl irticaçı mahiyyətinin şahidi oldu. Təşəbbüsü dəstəkləyən ölkələr dünyanın bütün
regionlarını əhatə edir. Onlar arasında BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvlərindən
tutmuş kiçik ada ölkələrinə qədər vardır. Dövlətlər tərəfindən bu məsələ ilə əlaqədar
BMT Baş Katibinə ünvanlanan məktublarda Prezident İlham Əliyevin Baş
Assambleyanın Xüsusi sessiyasının keçirilməsi ilə bağlı təşəbbüsünün vaxtında
verilmiş və çox ehtiyac duyulan təşəbbüs olduğu vurğulanır. Yaxın günlərdə BMT Baş katibi tərəfindən üzv dövlətlərə rəsmi qaydada məlumat
verilməsi gözlənilir. Azərbaycan tərəfi ümid edir ki, Xüsusi sessiya mümkün qədər tez bir
zamanda təşkil olunacaqdır. Prezident İlham Əliyevin irəli sürdüyü və QH ölkələrin müdafiə etdiyi təşəbbüs
dünya dövlətlərinin əksəriyyəti tərəfindən qəbul edildiyi üçün Xüsusi sessiyasının
keçirilməsi artıq təkcə QH ölkələrinin deyil, BMT-yə üzv olan bütün ölkələrin
ümumi məsələsinə çevrilmişdir. Xüsusi sessiya pandemiya qarşısında beynəlxalq ictimaiyyətin tam olaraq
səfərbər olunmasına şərait yaradacaq və bu qlobal təhdidə qarşı qlobal cavabın
tapılmasına öz müsbət töhfəsini verəcəkdir. COVID-19 pandemiyasının davam etməsi
bir daha onu göstərir ki, dünya ölkələrinin dövlət və hökumət başçıları səviyyəsində
dünya parlamenti adlandırılan BMT Baş Assambleyasının Xüsusi sessiyası çərçivəsində
təcili və təxirəsalınmadan bir araya gəlməsinə, dünyanı bürüyən COVID-19 bəlasından
çıxış yollarını müzakirə etməsinə və həll yollarının tapılmasına böyük ehtiyac
və tələbat vardır. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin rəhbərliyi altında
QH-da sədrliyi dönəmində bundan sonra da multilateralizmə, dünya ölkələrinin
ümumi təhdidlər qarşısında birləşməsinə və qlobal həmrəyliyin gücləndirilməsinə
yönəlmiş fəaliyyətini davam etdirəcəkdir.
Facebook-da paylaş