Dəm qazı təhlükəsi
Havaların
soyuması nəticəsində əhali mənzillər isti olsun deyə qapı və pəncərələri bağlı
saxlayırlar. Bu isə qaz cihazlarının istismarı zamanı tüstü bacalarının normal
işləmədiyi binalarda əhali arasında dəm qazından zəhərlənmə hallarının baş verməsinə
səbəb olur. Dəm
qazından zəhərlənmənin əsas səbəbləri bunlardır: -
suyu qazla qızdırılan duş və vanna otaqlarında nəfəsliklərin olmaması (duş qəbul
edən şəxsi nəzarətdə saxlamaq və tez-tez maraqlanmaq vacib şərtdir); -
standarta uyğun olmayan və kustar yolla hazırlanmış qızdırıcı cihazlardan
istifadə edilməsi; -
yanacağa yanma üçün lazımi miqdarda havanın daxil olmaması; -
tüstü çıxarıcı boruların və tüstü bacasının yaxşı işləməməsi; -
sobanın və tüstü çəkən bacanın nasaz vəziyyətdə olması; -
sobada və borularda çatların və nasazlıqların olması. Dəm
qazından zəhərlənmə halı həm də yanğın olduqda, sobanın qapağı erkən
bağlandıqda, qarajda, qapalı məkanda avtomobil mühərriki işlədikdə, ağzı bağlı
kabinədə uzun müddət qaldıqda baş verir. Mənzillərdə isə dəm qazından zəhərlənmə
təhlükəsi əksər hallarda evi qızdırıcı cihazlarla qızdırarkən və ya hamam
otağında baş verir. Kimyəvi
adı karbon-monooksid olan dəm qazı yanacaq məhsullarının natamam yanması nəticəsində
əmələ gəlir. Bu qaz iysiz və rəngsiz olduğundan hiss edilmir. Qapalı şəraitdə
daha da təhlukəli olur. Karbon monooksid tənəffüs zamanı ağciyərlərdən qana
daxil olur. Adətən oksigenlə birləşməli olan hemoqlobin bu dəfə karbon
monooksidlə birləşməyə başlayır və karboksihemoqlobin yaradır və qan artıq
oksigeni daşıya bilmir. Bu proses oksigenlə birləşmədən 300 dəfə daha intensiv
baş verir. İnsan oksigen çatışmazlığından boğulmağa başlayır. İnsan ürəyi bir
vurmaya 200 ml-dən çox qan sərf etdiyindən ağciyərlərə düşən dəm qazı sayılan
saniyələr ərzində bütün orqanizm boyu yayılır. Dəm
qazından zəhərlənmədən qorunmaq üçün qış mövsümü başlanmazdan əvvəl mütəxəssislər
tərəfindən sobalara baxış keçirilməli, tüstü bacalarının sazlığı və işə yararlı
olması yoxlanılmalı, yalnız bundan sonra cihaz istismara buraxılmalıdır. Quraşdırılan
hər bir məişət qaz qızdırıcısı standarta uyğun olmalı, onların təhlükəsizlik
qurğuları daim saz vəziyyətdə olmalı və istifadəsi zamanı müəyyən olunmuş təhlükəsizlik
qaydalarına tam riayət edilməlidir. Belə ki, nasaz sobalardan və tüstü
borularından istifadə etmək olmaz. Havaçəkən sistem işləməli, nəfəslik açıq
olmalıdır. Hamam otağında ventilyasiya borusu, qapının aşağısında dəliklər
olmalıdır. Tüstü bacaları ildə iki dəfə təmizlənməlidir. Tüstü boruları
binaların dam örtüyünün xarici səthindən 70 sm yüksəklikdə olmalıdır. Sobaların
korpusunda və tüstü borularında çatlar olmamalı, tüstü borularının təmizlənməsi
qış mövsümü başlanmazdan əvvəl həyata keçirilməlidir. Tüstü
bacası normal işləmədikdə təkcə dəm qazından zəhərlənmə halı deyil, həm də
yanğın baş verir. Məlumdur ki, əksər hallarda otel, restoran, xəstəxana, məktəb
və digər mətbəxi olan müəssisələrin tüstü bacalarında yağlı təbəqə əmələ gəlir.
Bu yağlar bacaların şaquli və üfiqi kanallarında və mühərriklərin üzərində
yığılır. Həmin yağlar çox yüksək yanma qabiliyyətinə malikdir. Ani qığılcım çox
böyük yanğına səbəb olur və sürətlə yayılır. Yanğın zamanı bacanın içərisində
temperatur 800 dərəcə C-yə qədər çatır. Bu istilik bacanın yaxınlığında olan
digər yanan materialları da alovlandırır və yanğın qısa bir zamanda bütün
binaya yayıla bilir. Mənzildə
soba və suqızdırıcılarını quraşdırarkən mütləq yerli qaz idarəsinin mütəxəssisləri
ilə məsləhətləşin. Bu sahədə naşı olan insanların xidmətindən istifadə etməyin.
Tüstü borusu olmayan sobaları almayın. Boru olmadıqda və otaq mütəmadi
havalandırılmadıqda orada mütləq dəm qazı yaranır. Dəm qazı ilə zəhərlənən
insan əksər hallarda özü-özünə kömək edə bilmir. Qaz
cihazlarından təlimata uyğun düzgün istifadə edilməməsi səbəbindən insan itkisi
və xəsarət alması ilə nəticələnən partlayış, yanğın, zəhərlənmə kimi bədbəxt
hadisələrin baş verməməsi üçün aşağıdakı təhlükəsizlik qaydalarına əməl etmək
vacibdir: -
Yanğın, partlayış və dəm qazından zəhərlənmə kimi fövqəladə halların baş verməməsi
üçün obyektlərdə və yaşayış sahələrində standartlara uyğun olmayan qaz
cihazlarından istifadə etmək qadağandır! -
Hər bir məişət qaz cihazının təhlükəsizlik qurğuları daim saz vəziyyətdə olmalı
və onlardan istifadə zamanı müəyyən edilmiş təhlükəsizlik qaydalarına tam riayət
edilməlidir! -
Müəyyən məqsədlər üçün qaz cihazlarından qurğu və aqreqatların, hissələrin
çıxarılmasına yol vermək olmaz. Qaz cihazlarının yerinin dəyişdirilməsi, təmiri yalnız qaz təsərrüfatı müəssisəsi
tərəfindən həyata keçirilməlidir! -
Mənzildə adam olmayanda içəri daxil olarkən qazın sızmamasına tam əmin olmamış
işığı yandırmaq, elektrik cihazlarını işə salmaq, siqaret çəkmək, açıq alovdan
istifadə etmək olmaz! -
Qış mövsümü başlanmazdan əvvəl mütəxəssislər tərəfindən sobalara baxış keçirilməli,
bütün sobaların tüstü bacaları təmizlənməlidir! -
Qaz cihazlarını işlək vəziyyətdə qoyub yatmaq, uşaqlara, xəstələrə etibar edib
evdən çıxmaq olmaz! -
Qaz cihazlarına qazın nəql edilməsində rezin şlanqlardan istifadə olunması qəti
qadağandır! -
Qaz kəmərlərindən və cihazlarından qazın sızmasını yoxlamaq üçün açıq alovdan
istifadə etmək olmaz. Bundan ötrü yalnız sabun məhlulundan istifadə edilməlidir! -
Qaz cihazlarından istifadə edərkən pəncərənin nəfəsliyi açıq vəziyyətdə olmalıdır. Mənzili tərk edərkən qaz cihazları mütləq
söndürülməli, qaz borularının ventilləri bağlanmalıdır! -
İşlək qaz cihazlarını nəzarətsiz qoymaq, sobaların həddindən artıq qızmasına
yol vermək olmaz! -
Mətbəxdə məişət qaz sobalarının üzərinə qazan, çaydan və s. suyun səviyyəsi elə
olmalıdır ki, su qaynayanda daşmasın. Belə ki, qaynayan su daşıb odluğu söndürə
bilər. Bu isə qaz sızması ilə nəticələnər və partlayış baş verər! Yadda
saxlayın! Tüstü bacalarının təmizlənməməsi həyatınız üçün təhlükədir! Gəncə Regional Dövlət
Facebook-da paylaş